ICODL

Οικονομική Κρίση, Αποδοχές και Επαγγελματική Ικανοποίηση: Στάσεις και Απόψεις Εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης

PDF
Δημοσιευμένα: Ιαν 22, 2022
DOI: https://doi.org/10.12681/icodl.3466
Λέξεις-κλειδιά:
Οικονομική Κρίση Αποδοχές Επαγγελματική Ταυτότητα Επαγγελματική Ικανοποίηση Εκπαιδευτική Πολιτική
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ ΣΠΥΡΙΑΔΟΥ
Frederick Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο
ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ
Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Περίληψη

Μία από τις κυριότερες συνέπειες της ελληνικής χρηματοπιστωτικής κρίσης είναι η επιβολή των μνημονιακών μέτρων, καθώς τα επιβαλλόμενα υφεσιακά μέτρα έχουν επηρεάσει δραματικά τον τομέα της απασχόλησης, αλλά και τους/τις εκπαιδευτικούς, γεγονός που αποτυπώνεται στις περικοπές των αποδοχών τους. Η παρούσα μελέτη διερεύνησε τις στάσεις-απόψεις των εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης ως προς τις αποδοχές, τις συνθήκες εργασίας, τις διαμορφούμενες διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και τις επαγγελματικές τους προοπτικές. Πραγματοποιήθηκε πρωτογενής ποιοτική έρευνα μέσω 43 τηλεφωνικών ημιδομημένων συνεντεύξεων σε 22 διευθυντές/ες σχολείων, 9 υποψήφιους/ες διευθυντές/ες και 12 εκπαιδευτικούς πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης από τις 13 εκπαιδευτικές περιφερειακές διευθύνσεις εκπαίδευσης. Σύμφωνα με τα ερευνητικά ευρήματα, η επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών έχει επηρεαστεί από την οικονομική κρίση, καθώς οι αποδοχές τους έχουν μειωθεί δραματικά συγκριτικά με άλλους επαγγελματικούς κλάδους του δημόσιου τομέα, ενώ σε αυτή την ερώτηση αναφέρθηκαν και άλλοι παράγοντες για τους οποίους εκφράστηκαν ετερόκλητες απόψεις. Οι φορείς της εκπαιδευτικής πολιτικής θα πρέπει να επικεντρωθούν στο ζήτημα των αποδοχών των εκπαιδευτικών, που θα πρέπει να είναι ανάλογες των προσόντων τους.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στα πρακτικά του συνεδρίου για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους. Άρθρα που δημοσιεύονται στα πρακτικά διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).
Βιογραφικά Συγγραφέων
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΑ ΣΠΥΡΙΑΔΟΥ, Frederick Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο
Μέλος ΣΕΠ
ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΟΥΤΟΥΖΗΣ, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο
Καθηγητής
Αναφορές
Αθανασούλα-Ρέππα, Α. (2008). Εκπαιδευτική διοίκηση και οργανωσιακή συμπεριφορά: Η παιδαγωγική της διοίκησης της εκπαίδευσης. Έλλην.
Ανδρέου, Α., & Παπακωνσταντίνου, Γ. (1994). Εξουσία και οργάνωση-διοίκηση του εκπαιδευτικού συστήματος. Νέα Σύνορα-Λιβάνη.
Antoniou, A. S., Polychroni, F., & Vlachakis, A. N. (2006). Gender and age differences in occupational stress and professional burnout between primary and high-school teachers in Greece. Journal of Managerial Psychology, 21(7), 682-690.
Barton, L., Barrett, E., Whitty, G., Miles S., & Furlong, J. (1994). Teacher education and teacher professionalism in England: Some emerging issues. British Journal of Sociology of Education, 15(4), 529-543.
Bogler, R. (2001). The influence of leadership style on teacher job satisfaction. Educational Administration Quarterly, 37(5), 662-683.
Bolin, F. (2007). A study of teacher job satisfaction and factors that influence it. Chinese Education & Society, 40(5), 47-64.
Canrinus, E.T., Helms-Lorenz, M., Beijaard, D., Buitink, J., & Hofman. A. (2011). Profiling teachers’ sense of professional identity. Educational Studies, 37(5), 593-608.
Day, C. (2002). School reform and transitions in teacher professionalism and identity. International Journal of Educational Research, 37(8), 677-692.
Dinham, S., & Scott, C. (1998). A three domain model of teacher and school executive career satisfaction. Journal of Educational Administration, 36(4), 362-378.
Dinham, S., & Scott, C. (2002). Pressure points: school executive and educational change. Journal of Educational Enquiry, 3(2), 35-52.
Ερωτοκρίτου, Μ. (1996). Επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών και κυπριακή εκπαίδευση. Σύγχρονη Εκπαίδευση, 89, 55-66.
Eliophotou-Menon, M., & Athanasoula-Reppa, A. (2011). Job satisfaction among secondary school teachers: the role of gender and experience. School Leadership & Management, 31(5), 435-450.
Evans, L. (2001). Delving deeper into morale, job satisfaction and motivation among education professionals: Re-examining the leadership dimension. Educational Management Administration & Leadership, 29(3), 291-306.
Evans, L. (2010). New theoretical perspectives on job satisfaction and motivation: Challenging Herzberg and linking with professional development. In European Conference on Educational Research within the symposium «Job Satisfaction and Motivation amongst European Education Professionals: Developing Theory and Theoretical Perspectives», Helsinki, Finland.
Flores, M. A. (2013). Be(com)ing a teacher in challenging circumstances: Sustaining commitment or giving up in Portugal?, In C. J. Craig, P. C. Meijer, & J. Broeckmans (Eds.), From teacher thinking to teachers and teaching: The evolution of a research community (Advances in Research on Teaching, Volume 19, pp. 405-425). Emerald Group Publishing Limited.
Hargreaves, A. (2000). Four ages of professionalism and professional learning. Teachers and Teaching: History and Practice, 6(2), 151-182.
Harris, S. G., & Mossholder, K. W. (1996). The affective implications of perceived congruence with culture dimensions during organizational transformation. Journal of Management, 22(4), 527-547.
Hendrickson, B. (1979). Teacher burnout: How to recognize it? What to do about it. Learning, 7(5), 37-39.
Hulin, C. L. (1991). Adaptation, persistence, and commitment in organizations. In M.D. Dunnette & L. M. Hough, (Eds.), Handbook of industrial and organizational psychology (2nd ed., pp. 445-505). Consulting Psychologist Press.
Ιωσηφίδης, Θ. (2008). Ποιοτικές μέθοδοι έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες. Κριτική.
Jabnoun, N., & Fook, C. Y. (2001). Job satisfaction of secondary school teachers in Selangor, Malaysia. International Journal of Commerce and Management, 11(3), 72-90.
Judge, T. A., Bono, J. E., Erez, A., & Locke, E.A. (2005). Core self-evaluations and job and life satisfaction: The role of self-concordance and goal attainment. Journal of Applied Psychology, 90(2), 257-268.
ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ (2014). «Ετήσια έκθεση για την εκπαίδευση 2014». ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ https://www.kanep-gsee.gr/ekdoseis/-/etisia-ekthesi-gia-tin-ekpaidefsi-2014/
ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ (2016). «Ετήσια έκθεση για την εκπαίδευση 2016». ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ https://www.kanep-gsee.gr/nea-anakoinoseis/-/etisia-ekthesi-gia-tin-ekpaidefsi-2016/
Κάντας, Α. (1992). Η επαγγελματική ικανοποίηση των εκπαιδευτικών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης. Νέα Παιδεία, 1, 30-43.
Κάντας, Α. (2008). Οργανωτική βιομηχανική ψυχολογία. Κίνητρα-επαγγελματική ικανοποίηση-ηγεσία (1ος Τόμος). Ελληνικά Γράμματα.
Καστοριάδης, Κ. (2000). Η άνοδος της ασημαντότητας. Ύψιλον/βιβλία.
Κουτούζης, Ε. (1999). Γενικές αρχές μάνατζμεντ (τόμος Α). Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.
Karavas, E. (2010). How satisfied are Greek EFL teachers with their work? Investigating the motivation and job satisfaction levels of Greek EFL teachers. Porta Linguarum, 14, 59-78.
Kelchtermans, G. (1993). Getting the story, understanding the lives: From career stories to teachers' professional development. Teaching and Teacher Education, 9(5-6), 443-456.
Klassen, R. M., & Chiu, M. M. (2010). Effects on teachers' self-efficacy and job satisfaction: Teacher gender, years of experience, and job stress. Journal of Educational Psychology, 102(3), 741-756.
Koehler, L. S. (1988). Job satisfaction and corporate fitness managers: An organizational behavior approach to sport management. Journal of Sport Management, 2(2), 100-105.
Koustelios, A. (1991). The relationships of organizational cultures and job satisfaction in three selected industries in Greece (Unpublished doctoral dissertation). University of Manchester.
Koustelios, A. (2005). Physical education teachers in Greece: Are they satisfied? International Journal of Physical Education, 42(2), 85-90.
Koustelios, A., & Tsigilis, N. (2005). Relationship between burnout and job satisfaction among physical education teachers: A multivariate approach. European Physical Education Review, 11(2), 189-203.
Koutouzis, M., & Spyriadou, K. (2017). The Interaction between professional and social identity of Greek primary school educators. International Journal of Education, 9(4), 190-209. https://doi.org/10.5296/ije.v9i4.12428
Lobosco, A. F., & Newman, D. L. (1992). Teaching special needs populations and teacher job satisfaction: Implications for teacher education and staff development. Urban Education, 27(1), 21-31.
Locke, E. A. (1976).The nature and causes of job satisfaction. In M.D. Dunnette, (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology (pp. 1297-1349). Rand McNally.
Luthans, F. (2011). Organizational Behaviour. An Evidence-Based Approach (12th ed.). McGraw-Hill Irwin.
Ματσαγγούρας, Η. (2004). Κώδικας επαγγελματικής δεοντολογίας των εκπαιδευτικών: Προϋπόθεση της επαγγελματικής αυτονομίας τους. Επιστήμες της Αγωγής, 1, 7-26.
Μπρούζος, Α. (2004). Ικανοποίηση των δασκάλων από το επάγγελμά τους. Στο Δ. Χατζηδήμου, Ε. Ταρατόρη, Μ. Κουγιουρούκη & Π. Στραβάκου, (Επιμ.), Πρακτικά του 4ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Ελληνική Παιδαγωγική και Εκπαιδευτική Έρευνα (σσ. 201-210). Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη.
Ma, X., & MacMillan, R. B. (1999). Influences of workplace conditions on teachers’ job satisfaction. The Journal of Educational Research, 93(1), 39-47.
Maslow, A. H. (1954). Motivation and personality. Harper.
Matloga, E. S. (2005). Investigating job satisfaction of primary and secondary rural and farm school teachers. (Unpublished doctoral dissertation). University of Johannesburg.
Νίκα, Π. (2014). Παγκόσμια κρίση και εκπαίδευση. Επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην εκπαίδευση και στο έργο των εκπαιδευτικών (Αδημοσίευτη μεταπτυχιακή διατριβή). Ανοικτό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
Nias, J. (1981). Teacher satisfaction and dissatisfaction: Herzberg’s ‘Two-Factor’ hypothesis revisited. British Journal of Sociology of Education, 2(3), 235-246.
Nias, J. (1989). Primary teachers talking: A study of teaching as work. Routledge.
Nixon, J., Martin, J., McKeown, P., & Ranson, S. (1997). Towards a learning profession: changing codes of occupational practice within the new management of education. British Journal of Sociology of Education, 18(1), 5-28.
Novick, G. (2008). Is there a bias against telephone interviews in qualitative research? Research in Nursing & Health, 31(4), 391-398.
OECD, (2010). “Education at a Glance: OECD Indicators”. https://www.oecd.org/education/skills-beyond-school/45925258.pdf
OECD, (2011). “Education at a Glance: OECD Indicators”. https://www.oecd.org/education/skills-beyond-school/48631582.pdf
OECD, (2014). “Education at a Glance: OECD Indicators”. https://www.oecd.org/edu/Education-at-a-Glance-2014.pdf
Ololube, N. P. (2006). “Teachers Job Satisfaction and motivation for School Effectiveness: An Assessment”. University of Helsinki. https://files.eric.ed.gov/fulltext/ED496539.pdf
Ostroff, C. (1992). The relationship between satisfaction, attitudes, and performance: An organizational level analysis. Journal of Applied Psychology, 77(6), 963-974.
Πλατσίδου, Μ., & Γωνίδα, Ε. (2005). Θεωρίες κινήτρων στον εργασιακό χώρο. Στο Α. Καψάλης (Επιμ.), Οργάνωση και διοίκηση σχολικών μονάδων (σσ. 159-182). Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας.
Reyes, P., & Pounder, D. G. (1993). Organizational orientation in public and private elementary schools. Journal of Educational Research, 87(2), 86-93.
Rhodes, C., Nevill, A., & Allan, J. (2004). Valuing and supporting teachers: A survey of teacher satisfaction, dissatisfaction, morale and retention in an English local education authority. Research in Education, 71(1), 67-80.
Σπυριάδου, Κ. (2018). Οι πολλαπλές ταυτότητες των εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης που διεκδικούν θέση διοικητικής ευθύνης [Διδακτορική Διατριβή, Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο]. https://www.didaktorika.gr/eadd/handle/10442/45671
Σπυριάδου, Κ., & Κουτούζης, Μ. (2017α, 8-10 Δεκεμβρίου). Η σημασία των κεφαλαίων για τη διεκδίκηση διευθυντικής θέσης: Στάσεις και απόψεις εκπαιδευτικών της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Πρακτικά από το 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο Διδακτικής, παιδαγωγικής και τεχνολογιών της πληροφορικής και των επικοινωνιών (σσ. 484-501). Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Α.Μ.Θ.
Σπυριάδου, Κ., & Κουτούζης, Μ. (2017β, 24-26 Νοεμβρίου). Ποιοι εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης διεκδικούν διευθυντική θέση και ποιοι Απέχουν: Κίνητρα, αντικίνητρα και παράγοντες που επηρεάζουν τη δόμηση των ταυτοτήτων ηγετών και ακολούθων. Στο Λ. Κυριακίδης, Γ. Ιακωβίδης & Δ. Πάντα (Επιμ.), Εκπαιδευτική ηγεσία, αποτελεσματική διοίκηση και ηθικές αξίες: Πρακτικά 1ου Διεθνούς Επιστημονικού Συνεδρίου (Γ τόμος, σσ. 312-324). Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Σπυριάδου, Κ., & Κουτούζης, Μ. (2018, 27-29 Απριλίου). Η Επαγγελματική Ανάπτυξη των Εκπαιδευτικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης εν Καιρώ Οικονομικής Κρίσης. Στο Σ. Κιουλάνης, Α. Πασχαλίδου, Α. Παναγιωτίδου & Α. Γεωργιάδου (Επιμ.), Σύγχρονες τάσεις και προκλήσεις στα σύγχρονα περιβάλλοντα μάθησης: Πρακτικά 2ου Διεθνούς Συνεδρίου Βιωματικής Μάθησης (σσ. 442-450). Εκπαιδευτικός Κύκλος.
Σπυριάδου, Κ., & Κουτούζης, Μ. (2019, 22-24 Νοεμβρίου). Εκπαιδευτική πολιτική και κρίσεις διοικητικών στελεχών: Η περίπτωση του διδασκαλείου. Πρακτικά από το 10ο Συνέδριο για την Ανοιχτή και την Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση (Τόμ. 10, Αρ. 3A, σσ. 264-277). Ελληνικό Ανοιχτό Πανεπιστήμιο.
Saiti, A. (2007). Main factors of job satisfaction among primary school educators: Factor analysis of the Greek reality. Management in Education, 21(2), 28-32.
Schultz, D. (1982). Psychology and industry today. MacMillan.
Scott, C., Stone, B., & Dinham, S. (2001). I love teaching but…international patterns of teaching discontent. Education Policy Analysis Archives, 9(28), 1-18.
Sergiovanni, T. (1967). Factors which affect satisfaction and dissatisfaction of teachers. Journal of Educational Administration, 5(1), 66-82.
Shann, M. H. (1998). Personal commitment and satisfaction among teachers in urban middle schools. Journal of Educational Research, 92(2), 67-73.
Sim, W. K. (1990). Factors associated with job satisfaction and work centrality among Singapore teachers. Comparative Education, 26(2/3), 259-276.
Skaalvik, E. M., & Skaalvik, S. (2011). Teacher job satisfaction and motivation to leave the teaching profession: Relations with school context, feeling of belonging, and emotional exhaustion. Teaching and Teacher Education, 27(6), 1029-1038.
Smith, K. (2003). So, what about the professional development of teacher educators? European Journal of Teacher Education, 26(2), 201-217.
Smith, P., Kendall, L., & Hullin, C. (1969). The Measurement of Satisfaction in Work and Retirement. Rand-McNally.
Spyriadou, K., & Koutouzis, M. (2020). Salient identities of leaders and followers in Greek primary schools. Journal of Education and Teaching Methodology, 1(1), 19-30.
Swann, M., McIntyre, D., Pell, T., Hargreaves, L., & Cunningham, M. (2010). Teachers’ conceptions of teacher professionalism in England in 2003 and 2006. British Educational Research Journal, 36(4), 549-571.
Ταρασιάδου, Α., & Πλατσίδου, Μ. (2009). Επαγγελματική ικανοποίηση των νηπιαγωγών: Ατομικές διαφορές και προβλεπτικοί παράγοντες. Επιστήμες της Αγωγής, 4, 141-154.
Τερζίδης, Κ. (2011). Μάνατζμεντ: Στρατηγική προσέγγιση (2η έκδ). Σύγχρονη Εκδοτική.
Travers, C. J., & Cooper, C. L. (1996). Teachers under pressure: stress in the teaching profession. Routledge.
Turner, H. C. (2007). Predictors of Teachers’ Job Satisfaction in Urban Middle Schools (Unpublished doctoral dissertation). University of North Carolina.
van Veen, K., & Lasky, S. (2005). Emotions as a lens to explore teacher identity and change: Different theoretical approaches. Teaching and Teacher Education, 21(8), 895-898.
Vroom, V. H. (1964). Work and motivation. Wiley.
Watson, A. J., Hatton, N. G., Squires, D. S., & Soliman, I. K. (1991). School staffing and the quality of education: Teacher adjustment and satisfaction. Teaching and Teacher Education, 7(1), 63-77.
Watt, H. M. G., & Richardson, P. W. (2008). Motivations, perceptions, and aspirations concerning teaching as a career for different types of beginning teachers. Learning and Instruction, 18(5), 408-428.
Webb, R., Vulliamy, G., Hamalainen, S., Sarja, A., Kimonen, E., & Nevalainen, R. (2004). A comparative analysis of primary teacher professionalism in England and Finland. Comparative Education, 40(1), 83-107.
Woods, A.M., & Weasmer, J. (2004). Maintaining job satisfaction. Engaging professional as active participants. College Teaching, 77(3), 118-121.
Zembylas, M., & Papanastasiou, E. C. (2004). Job satisfaction among school teachers in Cyprus. Journal of Educational Administration, 42(3), 357-374.
Zembylas, M., & Papanastasiou, E. C. (2005). Modeling teacher empowerment: The role of job satisfaction. Educational Research and Evaluation, 11(5), 433-459.
Zembylas, M., & Papanastasiou, E. C. (2006). Sources of teacher job satisfaction and dissatisfaction in Cyprus. Compare, 36(2), 229-247.
Ελληνική Νομοθεσία
Ν. 4024/2011. Συνταξιοδοτικές ρυθμίσεις, ενιαίο μισθολόγιο βαθμολόγιο, εργασιακή εφεδρεία και άλλες διατάξεις εφαρμογής του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2012-2015. ΦΕΚ 226/τ. Α’/27-10-2011.
Ν. 4354/2015. Διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, μισθολογικές ρυθμίσεις και άλλες επείγουσες διατάξεις εφαρμογής της συμφωνίας δημοσιονομικών στόχων και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. ΦΕΚ 176/τ. Α’/16-12-2015.