ICODL

O ρόλος των ΤΠΕ στην υποστήριξη φοιτητών εξ Αποστάσεως εκπαίδευσης. Μια συνεργατική εργασία φοιτητών της Θεματικής Ενότητας Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (ΕΚΠ65) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου το έτος 2018-2019

PDF
Δημοσιευμένα: Φεβ 10, 2020
DOI: https://doi.org/10.12681/icodl.2470
Λέξεις-κλειδιά:
υποστήριξη φοιτητών εξ αποστάσεως εκπαίδευση ΤΠΕ ΕΑΠ
Ευαγγελία Μανούσου
Hellenic Open University
Νεφέλη Αποστολάκη
Βασιλική Γιαννιώτη
Ελένη Καλλιατάκη
Σοφία Μαρκαντωνάκη
Γεωργία Μαυριτσάκη
Ουρανία Ξυλούρη
Αγγελική Σαϊτάκη
Μαρία Νιάρη
Hellenic Open University
Περίληψη

Η υποστήριξη των φοιτητών στην εξ αποστάσεως τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί ένα σημαντικό ερευνητικό πεδίο με πολλές πτυχές και προεκτάσεις. Η έννοια της υποστήριξης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση δεν είναι καινούρια (αναφέρεται ήδη από το 1976 από τους Wood, Bruner & Ross), όπως δεν είναι λίγα και τα πανεπιστήμια διεθνώς που έχουν εισαγάγει τεχνικές και τρόπους υποστήριξης σε οργανωτικό και παιδαγωγικό επίπεδο. Από την άλλη, η χρήση των Tεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνίας (ΤΠΕ) τόσο στην οργανωτική, όσο και στη μαθησιακή διαδικασία των εξ αποστάσεως σπουδών, δεν είναι απλή ούτε μονοδιάστατη διαδικασία. Στο παρόν άρθρο, που είναι αποτέλεσμα ομαδικής εργασίας φοιτητριών του τμήματος ΗΡΑ1 της Θεματικής Ενότητας που αφορά την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης (ΕΚΠ65) του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, επιχειρείται αρχικά η διερεύνηση της έννοιας και των παραμέτρων της εξ αποστάσεως υποστήριξης των φοιτητών. Στη συνέχεια επιχειρείται σύνδεση της εξ αποστάσεως υποστήριξης με τις ΤΠΕ και παρουσιάζονται ορισμένα ενδεικτικά αλλά χαρακτηριστικά παραδείγματα υποστηρικτικών υπηρεσιών εξ Αποστάσεως Πανεπιστημίων σε διεθνές επίπεδο. Καταληκτικά, στα συμπεράσματα επιχειρείται αποτίμηση της χρήσης των ΤΠΕ στην υποστήριξη των φοιτητών που σπουδάζουν από απόσταση και παρουσιάζονται οι σχετικοί προβληματισμοί.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • Άρθρα
Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται στα πρακτικά του συνεδρίου για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους. Άρθρα που δημοσιεύονται στα πρακτικά διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς και με δικαίωμα τροποποίησης μόνον με παρόμοια διανομή (αν αναμείξετε, τροποποιήσετε, ή δημιουργήσετε πάνω στο υλικό, πρέπει να διανείμετε τις δικές σας συνεισφορές υπό την ίδια άδεια όπως και το πρωτότυπο).
Αναφορές
ACRL, Association of College & Research Libraries, Guidelines for Distance Learning Library Services, (2004) Ανακτήθηκε 14 Φεβρουαρίου 2019 από http://www.ala.org/ala/acrl/acrlstandards/standardsguidelines.htm.
Angelaki, C. & Mavroidis, I. (2013). Communication and social presence: The impact on adult learners’ emotions in distance learning. European Journal of Open, Distance and e-Learning, 16(1), pp.78-93.
Angelino, L.M. & Natvig, D. (2009). A Conceptual Model of Engagement of the Online Learner. The Journal of Educators, 6 (1), 1-19. Retrieved 25 February, 2019 from: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ904059.pdf.
Arnold, R. (2004). Models of Student Support within the University of London External System: Historical Development and Future Evolution. European Journal of Open, Distance and E-Learning. Ανακτήθηκε 10 Φεβρουαρίου 2019 από http//www.eyrodl.org/materials/contrib/2004/Arnold.pdf.
Boyle, F., Known, J., Ross, C. & Simpson, O. (2010). Student – student mentoring for retention and engagement in distance education. Open Learning, 25(2), pp.115-130.
Brown, M., Hughes, H., Keppell, M., Hard, N. & Smith, L. (2015). Stories from students in their First Semester of Distance Learning. International Review of Research in Open and Distributed Learning, 16(4), 1-17. Retrieved 25 February, 2019 from: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1082190.pdf.
Brown, T. H. & Mbati, L. T. (2015). Mobile Learning: Moving Past the Myths and Embracing the Opportunities. International Review of Research in Open and Distributed Learning, 16(2), pp. 115-135. Ανακτήθηκε 12/2/2019 από http://www.irrodl.org/index.php/irrodl/issue/view/68.
Carnwell, R. (2000). Approaches to Study and their Impact on the Need for Support and Guidance in Distance Jamtsho, S. 1999. Distance Education for In-service Teachers in Bhutan, 8(1), pp. 79-84. Ανακτήθηκε στις 11 Φεβρουαρίου 2019 από http://journal.ingouonline.ac.in/iojp/index.php/IJOL/article/viewFile/572/441.
Clair, D. (2015). A Simple Suggestion for Reducing First Time Online Student Anxiety. Merlot Journal of Online Learning and Teaching, (11). Ανακτήθηκε 15 Φεβρουαρίου 2019 από http://jolt.merlot.org/vol11no1/StClair—0315.pdf.
De Moraes, M. Rodrigues, C., Flavia, P., Matuzawa, L. & Fiuza, P.J. (2003). Supporting Distance Students Using the Internet: A Brazilian experience. Research Notes, International Review of Research in Open and Distance Learning, 4, 1. Ανακτήθηκε 18 Φεβρουαρίου 2019 από http://www.irrodl.org/index.php/irrodl/issue/view/15.
Dimri, A. (2015). Mechanism of f2f Student Support In Open And Distance Learning System: Indian Experience. Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE, Vol.16, No 3. Ανακτήθηκε 13 Φεβρουαρίου 2019 από http://dergipark.ulakbim.gov.tr/tojde/article/view/5000129261.
Gaimster, J., & Gray, D. (2004). Harvesting Knowledge: the role of the Internet in helping students to develop independent research skills: a case study. European Journal of Open, Distance and E-Learning. Ανακτήθηκε 28 Δεκεμβρίου 2016 από http://www.eurodl.org/materials/contrib/2004/Gaimster_Gray.pdf.
Gao, S. (2012). Learner Support for Distance Learners: A study of Six Cases of ICT-based Distance Education Institutions in China. Sweden: Institute of International Education-Department of Education-Stockholm University. Retrieved 25 February, 2019 from: http://www.diva-portal.org/smash/get/diva2:570145/FULLTEXT01.pdf.
Heyman, E. (2010). Overcoming student retention issues in higher education online programs. Online Journal of Distance Learning Administration, 13(4), 345- 354. Retrieved 25 February, 2019 from: https://www.learntechlib.org/p/52610/.
Holmberg, B. (2002). Εκπαίδευση εξ αποστάσεως. Θεωρία και Πράξη. Αθήνα: ΕΛΛΗΝ.
IGNU (2019). Indira Gandhi National Open University. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου, 2019 , από: http://www.ignou.ac.in/.
Kalogiannakis, M., & Touvlatzis, S. (2015). Emotions experienced by learners and their development through communication with the tutor-counsellor. European Journal of Open, Distance and E-Learning, 18(2), 37-49.
Keegan, D. (2003). Introduction In: Rekkedal, T., Keegan, D., Fritsch, H., et al (Eds). The role of student support services in e-learning systems, pp. 1-6. Zentrales Institut Fur Furnstudienforschung: Fernuniversitat Hagen. Ανακτήθηκε 19 Φεβρουαρίου 2019 από http://ub-deposit.fernunihagen.de/receive/mir.mods 00000362.
Kelly, P., & Stevens, C. (2009). Narrowing the Distance: using e-learning support to enhance the student experience. European Journal of Open Distance and E-learning, (2). 2. Ανακτήθηκε 13 Φεβρουαρίου 2019 από http://www.eurodl.org/materials/contrib/2009/Kelly-Stevens.pdf.
Kishore, S. (2014). Academic Counselling in ODL: Information System for Capacity- Building of Academic Counselors’ in IGNOU. Turkish Online Journal of Distance Education, 15(2). 98-107. Retrieved 25 February, 2019 from: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1043085.pdf.
Lionarakis, A., Niari, M., Apostolidou, A., Sfakiotaki, K., & Ligoutsikou, E. (2019). Developing a student support system at the Hellenic Open University. Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 15(1), 125-135. doi: http://dx.doi.org/10.12681/jode.21089.
Mills, R. (2003). The centrality of Learner support in open and distance learning. In Tait, A. & Mills, R. (eds.). Rethinking Learner Support in Distance Education: Change and Continuity in an International Context (pp. 102-113). London: Routledge Farmer.
Mishra, S. (2005). Roles and competencies of academic counsellors in distance education. Open Learning. Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2019 από http://taylorandfrancis.metapress.com/media/92xd8jvitndtv1h5tw5w/contributions/p/4/5/0/p450432353265 360.pdf.
Moore, R. L. (2014). Importance of Developing Community in Distance Education Courses. Tech Trends, 58(2), 20-24. doi: https://doi.org/10.1007/s11528-014-0733-x.
Northedge, A. (2001). Οδηγός για τον Σπουδαστή. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Pratt, K. (2015). Supporting distance learners: Making practice more effective. Journal of Open, Flexible and Distance Learning, 19(1), 12-16. Retrieved 25 February, 2019 from: https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1068330.pdf.
Race, Ph. (1999). Το εγχειρίδιο της Ανοικτής Εκπαίδευσης. Αθήνα: Μεταίχμιο.
Rashid, M. M., Jaham, M., Islam, A. & Ratna, M. M. (2015). Student Enrollment and Dropout: An Evaluation Study of DCSA Program at Bangladesh Open University, International Review of Research in Open and Distributed Learning, 16, 4, pp. 13-32. Ανακτήθηκε 15 Φεβρουαρίου 2019 από http://www.irrodl.org/index.php/irrodl/issue/view/70.
Rovai, A. (2002). Building sense of Community at a distance. International Review of Research in Open and Distance Learning, 3 (1), 1-16. Retrieved 25 February, 2019 from: https://www.learntechlib.org/p/49515/.
Rowntree, D. (1992). Exploring Open and Distance Learning. London: Kogan Page.
Sahni, M. & Sharma, A. (2012). Multimedia compared to Text for Online Learning in India. Asian Journal of Distance Education. vol 10, no 1 (pp. 35-44). Ανακτήθηκε από: http://www.asianjde.org/2012v10.1.Sahni.pdf στις 10/08/2018.
Sewart, D. (1993). Student support systems in distance education. Open Learning, 8(3), pp.3-12.
Sharma , H. (2002). Student Support Services In Distance Learning System A Case Of DDE, Maharshi Dayanand University. Turkish Online Journal of Distance Education-TOJDE, 3(4). Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2019, από http://tojde.anadolu.edu.tr/yonetim/icerik/makaleler/73-published.pdf.
Simpson, O. (2002). Supporting students in online, open and distance learning. UK: Kogan Page.
Simpson, O. (2015). Student Support Services for Success in Open and Distance Learning. CEMCA: India.
Tait, A. (2000). Planning Student Support for Open and Distance Learning. Open Learning, 15(3). doi: https://doi.org/10.1080/713688410.
Thormann, J., & Fidalgo, P. (2014). Guidelines for Online Course Moderation and Community Buildung from a Students Perpective. Merlot Journal of Online Learning and Teaching, 10(3). Ανακτήθηκε 18 Φεβρουαρίου 2019 από http://jolt.merlot.org/vol10no3/Thorman—0914.pdf.
Thorpe, M. (2002). Rethinking Learner’s Support: the challenge of collaborative online teaching. Open Learning, 17(2). 105-119. doi: https://doi.org/10.1080/02680510220146887a.
Tyacke, V-L. (2015). The Value Of Social Networking In ICT: A New Zealand Perspective. The Online Journal of Distance Education and e-Learning, 3(4), 83-85. Ανακτήθηκε 11 Φεβρουαρίου, 2019 από: http://tojdel.net/journals/tojdel/articles/v03i04/v03i04-09.
UNISA (2019). Ανοικτό εξ Αποστάσεως Πανεπιστήμιο Ν. Αφρικής. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου, 2019, από http://sastudy.co.za/entity/unisa/.
Wood, D., Bruner, J.S. & Ross, G. (1976). The role of tutoring in problem solving. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 17(2), pp. 89-100. Ανακτήθηκε στις 10 Φεβρουαρίου 2019 από http://electra.teilar.gr/syncppt/qualityDesignOfTeaching.
Wright, V., Burnham, J., & Hooper, L. (2012). Faculty Collaboration: How a Wiki Enhanced Communication, Organization, Accessibility, and Management of Writing a Book. Journal of Interactive Online Learning. Ανακτήθηκε 28/12/2016.
Βασάλα, Π. & Ανδρεάδου, Δ. (2009). Η υποστήριξη από τους καθηγητές-συμβούλους και τους συμφοιτητές στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Οι απόψεις των αποφοίτων του μεταπτυχιακού προγράμματος «Σπουδές στην Εκπαίδευση» του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Στο Α. Λιοναράκης, Πρακτικά Εισηγήσεων 5ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Ανοικτή και Εξ αποστάσεως Εκπαίδευση, 27-29 Νοεμβρίου, 5 (Β), (σελ. 56-70). Αθήνα. doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.438.
Βασιλού-Παπαγεωργίου, Β. & Βασάλα, Π. (2005). Η υποστήριξη των μεταπτυχιακών σπουδαστών στην Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Τι Ζητούν οι Σπουδαστές και τι Πιστεύουν οι ΣΕΠ ότι Ζητούν οι Σπουδαστές. Στο Λιοναράκης, Α. (Επιμ.), 3ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. Πρακτικά Συνεδρίου. Τόμος Α΄, σελ, 326-337. Αθήνα: Προπομπός.
Γράψα, Α., & Μαυροειδής, Η. (2017). Μηχανισμοί υποστήριξης και ενσωμάτωσης των φοιτητών στην ΑεξΑΕ: Η περίπτωση του συστιμικού προγράμματος Online Human Touch. Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, 9(1A). doi: http//dx.doi.org/10.12681/icodl.1112.
Διονυσοπούλου, Ι. (2011). Η εκπαιδευτική κουλτούρα ως πηγή προβλημάτων στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Μια μελέτη περίπτωσης στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 7(2), 75-87. doi: http://dx.doi.org/10.12681/jode.9778.
Zυγούρης, Φ. & Μαυροειδής, Η. (2013). Η μάθηση σε ομάδες και η ανάπτυξη κοινοτήτων μάθησης στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Στο Α. Λιοναράκης, (επιμ.). Πρακτικά εισηγήσεων 7ου Συνεδρίου για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: «Μεθοδολογίες Μάθησης», 8-10 Νοεμβρίου, 5(Β), (σελ.66-74), Αθήνα. doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.553
Ηλιάδου, Χ., & Αναστασιάδης, Π. (2010). Επικοινωνία Καθηγητή –Συμβούλου και φοιτητών στις Σπουδές από απόσταση: Απόψεις φοιτητών στο πλαίσιο της Θ.Ε.ΕΚΠ65 του Ε.Α.Π.. Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 6(1,2), 29-45. doi: http://dx.doi.org/10.12681/jode.9751.
Κόκκος, Α. (2001). Ο ρόλος του διδάσκοντος στην εκπαίδευση από απόσταση: Η περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου. Στο Α. Λιοναράκης (επιμ.). Πρακτικά εισηγήσεων του 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση, 25-27 Μαΐου, Τόμος Α΄, (σελ. 19-32). Πάτρα. ΕΑΠ.
Κουστουράκης, Γ., Λιακοπούλου, Φ. & Παναγιωτακόπουλος, Χ. (2015). Η αξιοποίηση των Μαζικών Ανοικτών Διαδικτυακών Μαθημάτων (MOOCs) από το ΕΑΠ: Ποιοτική έρευνα σε μέλη ΔΕΠ του ιδρύματος. Στο Α. Λιοναράκης,, Σ. Ιωακειμίδου., Γ. Μανούσου, Μ. Νιάρη, Τ. Χαρτοφύλακα & Σ. Παπαδημητρίου, (επιμ.), Πρακτικά Εισηγήσεων 8ου Διεθνούς Συνεδρίου για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Καινοτομία και Έρευνα, 7-8 Νοεμβρίου 2015, 8 (1Α), (σελ. 1-15). Αθήνα. doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.10.
Κωνσταντοπούλου, Φ., Αντωνίου, Π., Αποστολάκης, Ε. & Λιοναράκης, Α. (2013). Η υποστήριξη μέσω της επικοινωνίας των σπουδαστών στην Αεξ ΑΕ από τον Καθηγητή-Σύμβουλο. Στο Α. Λιοναράκης (επιμ.). Πρακτικά εισηγήσεων 7ου Συνεδρίου για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: «Μεθοδολογίες Μάθησης», 8-10 Νοεμβρίου, 3(Α), (σελ. 51-64). Αθήνα. doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.607.
Λιοναράκης, Α. (2001a). Ανοικτή και εξ αποστάσεως πολυμορφική εκπαίδευση: Προβληματισμοί για μια ποιοτική προσέγγιση σχεδιασμού εκπαιδευτικού υλικού. Στο Α. Λιοναράκης, (επιμ.), Απόψεις και προβληματισμοί για τηνανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση (σελ. 33-77). Αθήνα: Προπομπός.
Λιοναράκης, Α. (2001b). «Για ποια εξ αποστάσεως εκπαίδευση μιλάμε;», εισήγηση στο 1ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, Πάτρα 25-27 Μαΐου 2001.
Λιοναράκης, Α. (2006). Η θεωρία της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και η πολυπλοκότητα της πολυμορφικής της διάστασης. Στο Α. Λιοναράκης (Επιμ.). Ανοικτή και Εξ Αποστάσεως εκπαίδευση. Στοιχεία θεωρίας και πράξης. Αθήνα: Προπομπός.
Λιοναράκης, Α., Αποστολίδου, Α., Μανούσου, Ε., Λιγούτσικου, Ε., Ιωακειμίδου, Β., Παπαδημητρίου, Σ., Χαρτοφύλακα Α. & Σταμάτη, Μ. (2017a). Η αναγκαιότητα ανάπτυξης συστημάτων υποστήριξης στην ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Βασικά ζητήματα και καλές πρακτικές. Στο Α. Λιοναράκης, Σ. Ιωακειμίδου, Μ. Νιάρη, Γ. Μανούσου, Τ. Χαρτοφύλακα, Σ. Παπαδημητρίου, & Α. Αποστολίδου, (επιμ.). Πρακτικά εισηγήσεων 9ο Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Σχεδιασμός της Μάθησης, 23-26 Νοεμβρίου, 5(Α), (σελ. 148-163). Αθήνα. doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.1385.
Λιοναράκης, Α., Βερύκιος, Β., Νιάρη, Μ., Σφακιωτάκη, Κ., Αγγέλη, Α., Τζήλου, Γ., Σιάκας, Σ., Σταυρόπουλος, Η. (2017b). Η συνεργατική μάθηση ως εργαλείο υποστήριξης φοιτητών εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. Στο Α. Λιοναράκης Σ. Ιωακειμίδου, Μ. Νιάρη, Γ. Μανούσου, Τ. Χαρτοφύλακα, Σ. Παπαδημητρίου, & Α. Αποστολίδου (Επιμ.) 9ο Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση - ICODL 2017, Πρακτικά, 9, 5Α,164-176. DOI: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.1377.
Λιοναράκης, Α., Νιάρη, Μ., Αποστολίδου, Α., Χαρτοφύλακα, Α.Μ. (2018). Ανάπτυξη ολοκληρωμένου συστήματος υποστήριξης φοιτητών εξ αποστάσεως εκπαίδευσης. 4ο Διεθνές Συνέδριο για την Προώθηση της Εκπαιδευτικής Καινοτομίας, Λάρισα, 12-14 Οκτωβρίου 2018.
Λιοναράκης, Α., Παπαδημητρίου, Σ., Χαρτοφύλακα, Α., Αγγελή, Α. & Τζήλου, Γ. (2018). Η συμβολή των ψηφιακών εργαλείων στην υποστήριξη της μαθησιακής πορείας των φοιτητών/ φοιτητριών της εξΑΕ: Μέρος Α: Χρήση ψηφιακών εργαλείων για τη δημιουργία ψηφιακού εκπαιδευτικού υλικού. Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 14(1), 104-117. doi: http://dx.doi.org/10.12681/jode.18533.
Λιοναράκης, Α. Νιάρη, Μ., Αποστολίδου, Χαρτοφύλακα, Α.Μ. (2019). Προς ένα ενισχυμένο σύστημα ακαδημαϊκής υποστήριξης φοιτητών: Η περίπτωση του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, International Journal of Educational Innovation, Vol. 1, pp. 49-59. Διαθέσιμο σε https://journal.eepek.gr/manuscript/pros-ena-enischymeno-systima-akadimaikis-ypostirixis-foititon-i-periptosi-toy-ellinikoy-anoiktoy-panepistimioy.
Μανούσου, Ε. (2017). Οι δεξιότητες των φοιτητών που εκπονούν μεταπτυχιακή εργασία. Διαθέσιμο σε https://gellym.pressbooks.com/.
Ματραλής, Χ. (1998-1999). Αξιολόγηση συστημάτων Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης. Στο Α., Κόκκος Α. Λιοναράκης & Χ Ματραλής. (Επιμ.)., Ανοικτή και εξ αποστάσεως εκπαίδευση. Θεσμοί και λειτουργίες. Τόμος Α΄. Πάτρα: Εκδόσεις ΕΑΠ.
Μέγγου, Μ., & Καλογιαννάκης, Μ. (2018). The contribution of e-mail to the communication and collaboration of students and Tutor in Open and Distance Education. Open Education: The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology, 14(1), 22-38. doi: http://dx.doi.org/10.12681/jode.15472.
Νικολόπουλος, Γ. , Πιερρακέας, Χ. & Καμέας, Α. (2011). Μαθησιακά Αντικείμενα: Χαρακτηρίζοντας τις Αυτόνομες Μονάδες Ψηφιακού Εκπαιδευτικού Υλικού στην εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. 6ο Διεθνές Συνέδριο Ανοικτής και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, 4-6 Νοεμβρίου 2011 (σσ. 88 - 100). Λουτράκι: Εκδόσεις του Ελληνικού Δικτύου Ανοικτής & Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευσης, doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.704.
Ο.U. (2019). Ανοικτό Πανεπιστήμιο Βρετανίας. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου,2019, από: https://www.open.ac.uk/.
Παπαδημητρίου, Σ. & Λιοναράκης, Α. (2013). Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι και Ανοικτά Μαθήματα στην Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση. Στο Α. Λιοναράκης, (επιμ.). Πρακτικά εισηγήσεων 7ου Συνεδρίου για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: «Μεθοδολογίες Μάθησης», 8-10 Νοεμβρίου, 2(Α), (σελ.237-252). doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.583.
Σιακοβέλη, Π. (2011). Σχεδιασμός και Οργάνωση της Εκπαίδευσης και της Μάθησης Ενηλίκων. Πάτρα: Αυτοέκδοση. Ανακτήθηκε 10 Φεβρουαρίου, 2019, από: https://docplayer.gr/1226820-Panagiota-siakoveli-shediasmos-kai-organosi-tis-ekpaid.
Σπανακά, Α. & Καμέας, Α. (2013). Πόσο ανοικτοί μπορεί να είναι οι Ανοικτοί Εκπαιδευτικοί Πόροι (Α.Ε.Π.); Παραδείγματα εφαρμογής και αξιοποίησης. Στο Στο Α., Λιοναράκης (επιμ.). Πρακτικά εισηγήσεων 7ου Συνεδρίου για την Ανοικτή & εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: «Μεθοδολογίες Μάθησης», 8-10 Νοεμβρίου, 1(Α), (σελ.73-85). Αθήνα. doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.532.
Σπανακά, Α. (2011). Οι υποστηρικτικές υπηρεσίες στην Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση: Το παράδειγμα τριών Ανοικτών Πανεπιστημίων. Στο Λιοναράκης Α. (επιμ.), 6ο Διεθνές Συνέδριο για την Ανοικτή και Εξ αποστάσεως Εκπαίδευση: «Alternative Forms of Education», 4-6 Νοεμβρίου 2011, 6 (Α), (σελ.166-173). Αθήνα: Λουτράκι. doi: http://dx.doi.org/10.12681/icodl.723.
Τζώτζου, Μ., & Μπιγιλάκη, Ν. (2013). Διερεύνηση των απόψεων φοιτητών του ΜΠΣ ‘Σπουδές στην Εκπαίδευση’ για την εξ αποστάσεως εξατομικευμένη μάθηση του ΕΑΠ - Μία μελέτη περίπτωσης. Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 9(1), 75-93. doi: http://dx.doi.org/10.12681/jode.9803.
Τζώτζου Μ. & Τουραμπέλης Μ. (2015). Συστήματα Εξατομικευμένης Ηλεκτρονικής Μάθησης μέσω των ΤΠΕ στην Εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση. 1ο Πανελλήνιο Επιστημονικό Συνέδριο ΙΑΚΕ «Το σύγχρονο σχολείο μέσα από το πρίσμα των ανθρωπιστικών και κοινωνικών επιστημών: Από τη θεωρία στην καθημερινή πρακτική», Ηράκλειο, Κρήτη, Volume: 2.
Τίγκας, Ι. (2016). Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης ως εργαλεία επικοινωνίας στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση: Η οπτική των φοιτητών του ΕΑΠ. Open Education - The Journal for Open and Distance Education and Educational Technology Volume 12, Number 1. ISSN:1791-9312 Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2019 από http://dx.doi.org/10.12681/jode.10243.
Τσιτλακίδου, Ε., & Μανούσου, Ε. (2013). Ο ρόλος του διδάσκοντα στην υποστήριξη της αυτονομίας στην εξ αποστάσεως μαθησιακή διαδικασία. Ανοικτή Εκπαίδευση: το περιοδικό για την Ανοικτή και εξ Αποστάσεως Εκπαίδευση και την Εκπαιδευτική Τεχνολογία, 9(1), 47-61. doi: http://dx.doi.org/10.12681/jode.9801.