Το παιδί δημιουργεί τον χώρο του: αρχιτεκτονικές, παιδαγωγικές και ψυχοκοινωνικές παράμετροι


Δημοσιευμένα: Ιουλ 27, 2019
Λέξεις-κλειδιά:
χώρος του παιδιού σχολικός χώρος παιδαγωγικός σχεδιασμός του χώρου εκπαιδευτική αλλαγή
Δημήτρης Γερμανός (Dimitris Germanos)
Αλεξάνδρα Γκλούμπου (Alexandra Gkloumpou)
Περίληψη

Η έρευνα έδειξε ότι πίσω από τον σχεδιασμό του σχολικού χώρου στην Ελλάδα βρίσκονται στερεότυπες παιδαγωγικές και αρχιτεκτονικές αντιλήψεις, που διαμορφώνουν έναν «χώρο των κανονισμών», με βασικό κριτήριο αυτό που πρέπει να κάνει το παιδί και όχι αυτό που είναι το παιδί. Ποια, όμως είναι τα χαρακτηριστικά του χώρου που το ίδιο το παιδί μπορεί να δημιουργήσει, με βάση τα δικά του κριτήρια στο σχολείο; Και ποια η σχέση του χώρου του παιδιού με την στερεότυπη εκπαιδευτική εκδοχή του χώρου για το παιδί που προσφέρει το ελληνικό σχολείο;

Για να απαντήσει στα ερωτήματα αυτά, η παρούσα μελέτη περίπτωσης εξετάζει διεπιστημονικά τη διαδικασία με την οποία τα παιδιά ενός δημόσιου νηπιαγωγείου της Θεσσαλονίκης δημιουργούν δικούς τους χώρους, ανασχεδιάζοντας με πρακτικό και συμβολικό τρόπο τον χώρο της τάξης τους, και συγκρίνει τα χαρακτηριστικά των χώρων που προκύπτουν με εκείνα της αίθουσας διδασκαλίας τους. Η έρευνα προσεγγίζει το θέμα της διεπιστημονικά, συνεξετάζοντας αρχιτεκτονικές, παιδαγωγικές και ψυχοκοινωνικές παραμέτρους που επιτρέπουν το σχηματισμό μιας σφαιρικής εικόνας. Βασικός στόχος είναι να διερευνηθεί αν τα δεδομένα διαμόρφωσης και χρήσης του χώρου από το παιδί μπορούν να ενσωματωθούν στον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του σχολικού χώρου, έτσι ώστε ο τελευταίος να απεγκλωβισθεί από τα υφιστάμενα αρχιτεκτονικά και παιδαγωγικά στερεότυπα. Τα αποτελέσματα αναφέρονται σε ένα σύστημα αρχιτεκτονικών, παιδαγωγικών και ψυχοκοινωνικών κριτηρίων τα οποία, αν ισχύσουν, ο «χώρος για το παιδί» μπορεί να ενσωματώσει τον «χώρο του παιδιού» και να συνυπάρξει με αυτόν στο σχολείο.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΘΕΜΑΤΙΚΗ Ι Μετασχηματισμοί των σχολικών χώρων και εκπαιδευτική αλλαγή
Βιογραφικά Συγγραφέων
Δημήτρης Γερμανός (Dimitris Germanos), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Καθηγητής ΤΕΠΑΕ ΑΠΘ
Αλεξάνδρα Γκλούμπου (Alexandra Gkloumpou), Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
Νηπιαγωγός, Δρ. ΑΠΘ
Αναφορές
Γερμανός, Δ. (2014). Αναμορφώνοντας το σχολικό χώρο: Από τον χώρο των κανονισμών, στο χώρο για το παιδί». Στο Μ. Τζεκάκη, Μ. Κανατσούλη (επιμ), Αναστοχασμοί για την παιδική ηλικία, σ. 448-467. Θεσσαλονίκη: ΤΕΠΑΕ-ΑΠΘ. (ηλεκτρονικός τόμος). Διαθέσιμο στο: http://www.nured.auth.gr/congress2014/.
Γερμανός, Δ. (2006). Οι Τοίχοι της Γνώσης. Αθήνα: Gutenberg.
Γερμανός, Δ. (2001). Χώρος και διαδικασίες αγωγής. Η παιδαγωγική ποιότητα του χώρου. Αθήνα: Gutenberg.
Γκλούμπου, Α. και Γερμανός, Δ. (2016). Η συμβολή του χώρου της τάξης στη συνεργατική διδασκαλία μαθηματικών εννοιών στο νηπιαγωγείο. Πρακτικά 3ου Διεθνούς Συμποσίου Προσχολικής και Σχολικής Παιδαγωγικής με τίτλο: Σύγχρονες τάσεις στην ανάπτυξη προγραμμάτων σπουδών και στη διδασκαλία. Λευκωσία, 23-24 Απριλίου, 2016. (Υπό έκδοση).
Γκλούμπου, Α. (2015). Η δημιουργία τόπων σε συνεργατικά εκπαιδευτικά περιβάλλοντα στο νηπιαγωγείο. Στο Δ. Γερμανός, Μ. Λιάπη (επιμ.), Ηλεκτρονικός τόμος Πρακτικών του Συμποσίου με Διεθνή Συμμετοχή: Τόποι για Εμπειρίες Μάθησης. Έρευνα, Δημιουργία, Αλλαγή, σ. 108-119 (Θεσσαλονίκη, 9-10 Ιανουαρίου 2015). Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.
Γκλούμπου, Α. (2014). Η παιδαγωγική αξιοποίηση του σχολικού χώρου στη διαμόρφωση συνεργατικού εκπαιδευτικού περιβάλλοντος.
Εφαρμογή σε ένα πρόγραμμα μαθηματικών δραστηριοτήτων στο νηπιαγωγείο. Διδακτορική διατριβή. ΤΕΠΑΕ, ΑΠΘ, Θεσσαλονίκη.
Κατσαρού, Ε. (2016). Εκπαιδευτική έρευνα δράση. Πολυπαραδειγματική διερεύνηση για την αναμόρφωση της εκπαιδευτικής πράξης. Αθήνα: Κριτική.
Clark, A. (2010). Transforming children’s spaces: children’s and adult’s participation in designing learning environments. London: Routledge.
Dahlberg, G. και Moss, P. (2005). Ethics and politics in early childhood education. London: Routledge.
Department for Children, Schools and Families (DCSF) (2008b). Early years foundation stage resource cards. London: Department for Children, Schools and Families.
Germanos, D. (2015). The Place as factor of the pedagogical quality of space. Στο D. Germanos και M. Liapi (επιμ.), Places for Learning Experiences. Think, Make, Change. Digital Proceedings of the Symposium with International Participation, Thessaloniki, 09-10 January 2015, σ. 46-55. Athens: Greek National Documentation Centre. Διαθέσιμο στο:http://epublishing.ekt.gr/el/12239.
Johnson D. W και Johnson R. T. (1999). Learning together and alone. Massachusetts: Allyn and Bacon.
Kagan, Sp. (1994). Cooperative learning. San Clemente.
Mucchielli, A. (dir.) (2009). Dictionnaire des méthodes qualitatives en sciences humaines. Paris: Armand Colin.
Paillé, P. και Mucchielli, A. (2012). Analyse qualitative en sciences humaines et sociales. Paris: Armand Colin.
Pine G. J. (2009). Teacher action research: Building knowledge democracies. USA: Sage.
Tichen, A. και McCormack, B. (2010). Dancing with stones: critical creativity as methodology for human flourishing. Στο Educational action research 18(4): 531-554.
Titman, W. (1994). Special people, special places: the hidden curriculum of school grounds. Godalming: World Wildlife Fund/Learning through landscapes.
Warming, H. (2005). Participant observation: a way to learn about children’s perpectives. Στο A. Clark, P. Moss και A. Kjorholt (επιμ.). Beyond listening: children’s perspectiveson early childhood services, σ. 51-70. Bristol: Policy Press.
Williams, D. R. και Brown, J. B. D. (2012). Learning Gardens and Sustainability Education: Bringing Life to Schools and Schools to Life. New York: Routledge.
Woodhead, L. και Brooker, M. (επιμ.) (2008). Developing positive identities: diversity and young children. Early childhood in focus: 3. Milton Keynes: Open University.