Project PRESS: εθνογραφικές προσεγγίσεις της εκπαίδευσης προσφύγων στην Ελλάδα

Περίληψη

Στην εισήγηση παρουσιάζεται το πλαίσιο και η μεθοδολογία της διεπιστημονικής –κοινωνιογλωσσολογικής και ανθρωπολογικής – εθνογραφικής έρευνας που διεξήχθη στο πλαίσιο του Έργου PRESS του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, ενώ ταυτόχρονα γίνεται συνοπτική αναφορά και ανάλυση ορισμένων βασικών τάσεων που προέκυψαν στο ερευνητικό πεδίο. Το έργο P.R.E.S.S. (αρκτικόλεξο του Provision of Refugee Education and Support Scheme/Πρωτοβουλία Παροχής Εκπαίδευσης και Υποστήριξης στους Πρόσφυγες) στοχεύει στον σχεδιασμό και την υλοποίηση εκπαιδευτικών δράσεων και παρεμβάσεων υποστήριξης για τους πρόσφυγες, με έμφαση στην πρωτογενή έρευνα επικοινωνιακών, γλωσσικών και εκπαιδευτικών αναγκών και προσδοκιών των προσφύγων και στην εκπαιδευτική ενδυνάμωση παιδιών, εφήβων και ενηλίκων προσφύγων που βρίσκονται στην Ελλάδα. Η έρευνα που διεξάγει το Έργο PRESS (άξονας 1 του Έργου) είναι μια πολυτοπική εθνογραφική έρευνα ανίχνευσης αναγκών, αντιλήψεων, πρακτικών και προτεραιοτήτων σε σχέση με την εκπαίδευση προσφύγων διαφορετικών ηλικιακών ομάδων (παιδιών, εφήβων και ενηλίκων) και των δύο φύλων που κατοικούν σε δομές φιλοξενίας (στρατόπεδα, διαμερίσματα) στη Λέσβο, την Αττική και τη Θεσσαλονίκη. Η έρευνα είχε απώτερο στόχο να τροφοδοτήσει με ερευνητικά δεδομένα τον σχεδιασμό εκπαιδευτικών δράσεων, δηλαδή τους άξονες 2 και 3 του Έργου που αφορούν στη γλωσσική-πολιτισμική και κοινωνική “ένταξη προσφύγων” (άξονας 2), την ευαισθητοποίηση πολιτών, την υποστήριξη και την ενδυνάμωση προσφύγων (άξονας 3). Η εισήγηση είναι χωρισμένη σε δύο ενότητες: στην πρώτη ενότητα παρουσιάζεται το πλαίσιο και η μεθοδολογία της διεπιστημονικής έρευνας, καθώς και οι διαδικασίες μέσω των οποίων γίνεται η επεξεργασία των δεδομένων ώστε να μετουσιωθούν σε “γνώση”/ πληροφορία που τροφοδοτεί τις εκπαιδευτικές δράσεις. Στη δεύτερη ενότητα, αντλώντας δεδομένα από το πρωτογενές εθνογραφικό υλικό που συγκεντρώθηκε κατά τη διάρκεια της επιτόπιας έρευνας, δίνεται το στίγμα κάποιων σημαντικών τάσεων που φαίνεται να διαγράφονται στο πεδίο της εκπαίδευσης των προσφύγων διαφορετικών ηλικιακών ομάδων στη συνθήκη transit στην Ελλάδα με αναφορά στην τυπική (σχολική), μη-τυπική και άτυπη εκπαίδευση, τη γλώσσα και την επικοινωνία.