Ο χώρος της μουσικής στο νηπιαγωγείο: από τη μουσική γωνιά στις μουσικές δράσεις

PDF
Δημοσιευμένα: Ιουλ 27, 2019
DOI: https://doi.org/10.12681/χπ.1458
Λέξεις-κλειδιά:
μουσική γωνιά μουσικός εξοπλισμός μουσικές δράσεις
Ιωάννης Λίτος (John Litos)
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
http://orcid.org/0000-0001-8259-4348
Περίληψη

Στην παρούσα εργασία επιχειρείται η διερεύνηση της μουσικής αγωγής στο χώρο του Νηπιαγωγείου και, ειδικότερα, το κατά πόσο ο οργανωμένος χώρος της μουσικής, η μουσική “γωνιά”, διευκολύνει και ενισχύει τόσο τις οργανωμένες μουσικές δράσεις με γνώμονα τους στόχους που τίθενται από το Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών του Νηπιαγωγείου και της Μουσικής αλλά και από τον/την εκπαιδευτικό, όσο και τις αυθόρμητες μουσικές ιδέες και δράσεις που αναπτύσσονται πηγαία από τους ίδιους τους μαθητές κατά τη διάρκεια της διδακτικής διαδικασίας. Βιβλιογραφικά, γίνεται η επισκόπηση της σχέσης που ενυπάρχει μεταξύ χώρου και μουσικής, προχωρώντας στη νοηματοδότηση οπτικών και θεμάτων που προκύπτουν στην οργάνωση και δημιουργία του ξεχωριστού χώρου για τη μουσική. Ερευνητικά, υπάρχει επικέντρωση σε ζητήματα που σχετίζονται με το διαθέσιμο εξοπλισμό, μουσικού και εν γένει οπτικοακουστικού, που διαθέτει η κάθε μουσική γωνιά, του αξιοποιήσιμου χώρου και του ρόλου του/της νηπιαγωγού, ενώ στη συνέχεια θα ερευνηθεί ο βαθμός στον οποίο τα παραπάνω επιτρέπουν στα παιδιά να αναπτύσσονται μουσικά, να χρησιμοποιούν δημιουργικά υλικά και μέσα, να πειραματίζονται και να συνεργάζονται. Η συλλογή των δεδομένων, για τα προαναφερθέντα ζητήματα, έγινε με τη χορήγηση ερωτηματολογίου σε εν-ενεργεία νηπιαγωγούς.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΘΕΜΑΤΙΚΗ Ι Μετασχηματισμοί των σχολικών χώρων και εκπαιδευτική αλλαγή

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης.

Άρθρα που δημοσιεύονται διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Οι συγγραφείς μπορούν να καταθέσουν το άρθρο σε ιδρυματικό ή άλλο αποθετήριο ή/και να το δημοσιεύσουν σε άλλη έκδοση, με υποχρεωτική την αναφορά πρώτης δημοσίευσης στα πρακτικά.

Οι συγγραφείς ενθαρρύνονται να καταθέσουν σε αποθετήριο ή να δημοσιεύσουν την εργασία τους στο διαδίκτυο πριν ή κατά τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησής της.

Βιογραφικό Συγγραφέα
Ιωάννης Λίτος (John Litos), Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

Εκπαιδευτικός/Μουσικός, Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

 

Αναφορές
Αθανασίου, Λ. (2007). Μέθοδοι και Τεχνικές Έρευνας στις Επιστήμες της Αγωγής: Ποσοτικές και Ποιοτικές Προσεγγίσεις. Ιωάννινα: Εφύρα.
Γενειατάκη-Αρβανιτίδου, Ε. (2003). Το Ελεύθερο Παιχνίδι. Αθήνα: Σμυρνιωτάκης.
Γερμανός, Δ. (2015). Παιδαγωγικός Ανασχεδιασμός του Σχολικού Χώρου: Μια Προσέγγιση Αναβάθμισης του Εκπαιδευτικού Περιβάλλοντος μέσα από την Αλλαγή της Σχέσης του Παιδιού με το Χώρο. Στο Ε. Γουργιώτου και Κ. Α. Ουγγρίνης (επιμ.), Αρχιτεκτονικές & Εκπαιδευτικές Παρεμβάσεις για τη Δημιουργία Τόπων Μάθησης στο Νηπιαγωγείο, σ. 45-58. Θεσσαλονίκη: Δίσιγμα.
Δογάνη, Κ. (2012). Μουσική στην Προσχολική Αγωγή: Αλληλεπίδραση Παιδιού- Παιδαγωγού. Αθήνα: Gutenberg.
Δογάνη, Κ. (2014). Ηχοτοπία και ηχητικοί περίπατοι στην προσχολική μουσική εκπαίδευση. Στο Κ. Παπαρρηγόπουλος, και Ι. Ετμεκτσόγλου, (επιμ.), 3ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας: Ακουστική Οικολογία και Εκπαίδευση, σ. 76-86. Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Ακουστικής Οικολογίας.
Δογάνη, Κ. (2015). Ήχος και τόπος ως εμπειρία μάθησης για το παιδί. Στο Δ. Γερμανός και Μ. Λιάπη (επιμ.), Ηλεκτρονικός τόμος Πρακτικών του Συμποσίου με Διεθνή Συμμετοχή: Τόποι για Εμπειρίες Μάθησης. Έρευνα, Δημιουργία, Αλλαγή, σ. 378-390. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.
Elliot, D. (2007). Η πραξιακή φιλοσοφία για τη μουσική εκπαίδευση: μια σύνοψη. Στο Μουσικοπαιδαγωγικά (4): 8-19.
Ετμεκτσόγλου, Ι. (2014). Βασική Ορολογία Ακουστικής Οικολογίας για Παιδιά και Ενήλικες: Το Ηχοτοπίο & οι Σημασίες των Ήχων του. Κέρκυρα: Ελληνική Εταιρεία Ακουστικής Οικολογίας. Διαθέσιμο στο: http://akouse.gr/wp/?page_id=523. (Ανακτήθηκε: 20/12/2016).
Θεοδοσίου, Σ. (2006). Μουσική, συμβολική, φυσική γεωγραφία και πολιτικές της αναγνώρισης: το ζήτημα της οριακότητας. Στο Τ.Λ.Π.Μ. (επιμ.), Μουσική: Ήχος & Τόπος, σ. 67-80. Άρτα: Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής TEI Ηπείρου.
Κακανά, Δ. Μ. (2015). Οικοδομώντας προσωπικούς χώρους και τόπους δράσης στο νηπιαγωγείο, μέσα από το παιχνίδι. Στο Δ. Γερμανός και Μ. Λιάπη (επιμ.), Ηλεκτρονικός Τόμος Πρακτικών του Συμποσίου με Διεθνή Συμμετοχή: Τόποι για Εμπειρίες Μάθησης. Έρευνα, Δημιουργία, Αλλαγή, σ. 108-119. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.
Καραδήμου-Λιάτσου, Π. (2003). Η Μουσικοπαιδαγωγική τον 20ο αιώνα: oι Σημαντικότερες Απόψεις για την Προσχολική Ηλικία. Αθήνα: Edition Orpheus.
Κουτσουπίδου, Θ. (2008). Μουσική συνεργασία και δημιουργικότητα στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση: Έρευνα και διδακτική πράξη. Στο Μουσικοπαιδαγωγικά (6): 43-65.
Μίχα, Π. (2016). Χαρακτηριστικά και αντιδράσεις παιδιών προσχολικής εκπαίδευσης (προβρεφικής και µεταβρεφικής ηλικίας) στα πλαίσια µουσικής αφύπνισης. Στο Μ. Κοκκίδου και Ζ. Διονυσίου (επιµ.), Μουσικός Γραµµατισµός: Τυπικές και Άτυπες Μορφές Μουσικής Διδασκαλίας-Μάθησης, σ. 324-337. Θεσσαλονίκη: Ε.Ε.Μ.Ε.
Μπουλντή, Δ. (2011). Ανίχνευση της ικανότητας ερμηνείας του συναισθήματος στη μουσική σε παιδιά προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας. Στο Μουσική σε Πρώτη Βαθμίδα 11(1): 57-81.
Μπουμπάρης, Ν. (2006). Άκουσμα και δυνητικότητα. Στο Τ.Λ.Π.Μ. (επιμ.), Μουσική: Ήχος & Τόπος, σ. 67-80. Άρτα: Τμήμα Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής TEI Ηπείρου.
Ντολιοπούλου, Ε. και Γουργιώτου, Ε. (2008). Η Αξιολόγηση στην Εκπαίδευση: με Έμφαση στην Προσχολική. Αθήνα: Gutenberg.
Ουζούνη, X. και Νακάκης, Κ. (2011). Η Αξιοπιστία και η Εγκυρότητα των Εργαλείων Μέτρησης σε Ποσοτικές Μελέτες. Στο Νοσηλευτική 50(2): 231-239.
Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2011). Πρόγραμμα Σπουδών για το "Νέο Σχολείο": Πολιτισμός – Δραστηριότητες Τέχνης για την Υποχρεωτική Εκπαίδευση. Αθήνα: Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων.
Παπαδοπουλου, Αστ. (επιμ.) (2016). Αποκωδικοποιώντας το Ηχητικό Τοπίο: Ακουστή Αρχιτεκτονική και Ακουστική Ψυχολογία του Χώρου. [Ερευνητική Εργασία] Χανιά: Πολυτεχνείο Κρήτης Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών. Διαθέσιμο στο: http://dias.library.tuc.gr/view/65151?show=full. (Ανακτήθηκε: 23/2/2016).
Παπαρρηγόπουλος, Κ. και Ετμεκτσόγλου, Ι. (επιμ.) (2014). 3ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας: Ακουστική Οικολογία και Εκπαίδευση. Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Ακουστικής Οικολογίας.
Ράπτης, Θ. (2015). Μουσική Παιδαγωγική, μια Συστηματική Προσέγγιση με Εφαρμογές για την Προσχολική Εκπαίδευση. Αθήνα: Edition Orpheus.
Ράπτης, Θ. (2010). Άτυπη μουσική μάθηση στο νηπιαγωγείο. Στο Σ. Πανταζής, Θ. Μπάκας, Μ. Σακελλαρίου, Ε. Καινούργιου (επιμ.), 2ο Διεθνές Συνέδριο Προσχολικής Αγωγής για τις Σύγχρονες τάσεις και προοπτικές στην Προσχολική Αγωγή και Εκπαίδευση του 21ου Αιώνα, σ. 191-200. Ιωάννινα: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων.
Ρέντζιου, Κ. και Σακελλαρίου, Μ. (2014). Ο Χώρος ως Παιδαγωγικό Πεδίο σε Προσχολικά Περιβάλλοντα Μάθησης: Σχεδιασμός & Οργάνωση. Αθήνα: Πεδίο.
Σαρρής, Δ. (2014). Ήχος: Περιβάλλον, άνθρωπος, πολιτισμός: Ο ήχος στις σχολικές δραστηριότητες της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης. Στο Κ. Παπαρρηγόπουλος και Ι. Ετμεκτσόγλου (επιμ.), 3ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας: Ακουστική Οικολογία και Εκπαίδευση, σ. 61-69. Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Ακουστικής Οικολογίας.
Σέργη, Λ. (2003). Δημιουργική μουσική αγωγή για τα παιδιά μας. Αθήνα: Gutenberg.
Τσαλιγόπουλος. Α. και Οικονόμου, Χ. και Ματσίνος, Ι. (2014). Ακουστικός περίπατος ως εργαλείο ενημέρωσης, αξιολόγησης, εκπαίδευσης. Στο Κ. Παπαρρηγόπουλος και Ι. Ετμεκτσόγλου (επιμ.), 3ο Συνέδριο Ακουστικής Οικολογίας: Ακουστική Οικολογία και Εκπαίδευση, σ. 76-86. Αθήνα: Ελληνική Εταιρεία Ακουστικής Οικολογίας.
Τσουκαλά, Κ. (2015). Ρευστοί τόποι και μετασχηματιστικές εμπειρίες μάθησης. Στο Δ. Γερμανός και Μ. Λιάπη (επιμ.), Ηλεκτρονικός τόμος Πρακτικών του Συμποσίου με Διεθνή Συμμετοχή: Τόποι για Εμπειρίες Μάθησης. Έρευνα, Δημιουργία, Αλλαγή, σ. 86-96. Αθήνα: Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης.
Barresi, J. (χ.χ.). Early Childhood / Family Education Programs. Oklahoma Dept. of Education. Διαθέσιμο στο: http://sde.ok.gov/sde/sites/ok.gov.sde/files/EarlyChildLearnEnv.pdf. (Ανακτήθηκε: 2/2/2017).
Blesser, B. και Salter, L. R. (2007). Spaces Speak, are you Listening? Massachusetts: MIT Press.
Bowman, W. (2012). Music’s place in education. Στο G. E. McPherson και G. F. Welch (επιμ.), The Oxford Handbook of Music Education: Volume 1, σ. 21-39. United States of America: Oxford University Press.
Curtis, D. και Carter, M. (2003). Designs for Living and Learning: Transforming Early Childhood Environments. St. Paul, MN: Redleaf Press.
Dodge, D. Tr. (2002). Creative curriculum for preschool, 4th edition. Washington D.C.: Teaching Strategies.
Duffy, B. (2006). Supporting Creativity and Imagination in the Early Years. London: Open University Press.
Elliot, D. και Silverman, D. (2015). Music Matter: A Philosophy of Music Education. New York: Oxford University Press.
Hallam, S. (2010). The power of music: Its impact on the intellectual, social and personal development of children and young people. Στο International Journal of Music Education 28(3): 269-289.
Harms, Τ. και Clifford, Ρ. (1980). Early Childhood environment rating scale. New York: Teachers College Press.
Harwood, E. και Marsh, K. (2012). Children’s ways of learning inside and outside the classroom. Στο G. McPherson και G. Welch (επιμ.), The Oxford Handbook of Music Education (1), σ. 322-340. Oxford: University Press.
Hennessy, S. (1998). Coordinating music across the primary school. London: Falmer Press.
Hodges, D. (2005). Why study music? Στο International Journal of Music Education 23 (111).
Hyde, K., Lerch, J., Norton, A., Winner, E., Schlaug, G., Evans, A. et al. (2009). Musical training shapes structural brain development. Στο Journal of Neuroscience 29 (10): 3019-3025.
Kaplan Early Learning Company. Διαθέσιμο στο: https://www.kaplanco.com/ii/preschool-music-movement-learning-center. (Ανακτήθηκε: 17/1/2017).
Kemple, K. M. και Batey, J. J. και Hartle, L. C. (2004). Music Play: Creating Centers for Musical Play and Exploration. Στο Young Children. Διαθέσιμο στο: https://www.naeyc.org/files/tyc/file/MusicPlay.pdf. (Ανακτήθηκε: 11/2/2017).
Knopf, H. T. και Welsh, K. L. (2010). Preschool Materials Guide. South Carolina: Child Development Research Center.
Parnell, R. (2015). The learning environment as ‘possibility space’. Στο D. Germanos και M. Liapi (επιμ.), Digital Proceedings of the Symposium with International Participation: Places for Learning Experiences. Think, Make, Change, σ. 98-106. Athens: Greek National Documentation Centre.
Regelski, Th. A. (2013). Why teach music? Part III. Στο Musiikkikasvatus: Finnish Journal of Music Education 16 (1): 63-66.
Schafer, M. R. (1994). The Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Vermont: Destiny Books.
Schelling, F. W. J. και Stott, D. (επιμ.) (1989). The Philosophy of Art. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Slutsky, R. και Pistorova, S. (2010). Making high-equality early childhood settings visible. Στο Scholarlypartenershipsedu 5 (2): 15-56.
Temmerman, N. (2000). An investigation of the music activity preferences of pre-school children. Στο British Journal of Music Education 17 (1): 51-60.
Wolf, S. (2003). Design Features of the Physical Learning Environment for Collaborative, Project-Based Learning at the Community College Level. Minnesota: National Research Center for Career and Technical Education. Διαθέσιμο στο: http://files.eric.ed.gov/fulltext/ED508970.pdf. (Ανακτήθηκε 20/12/2016).