Αρχιτεκτονική και Παιδαγωγική: Η αποσχολειοποίηση, το σχολείο της κοινότητας και τα δικαιώματα των παιδιών στη γειτονιά των Εξαρχείων

PDF
Δημοσιευμένα: Ιουλ 27, 2019
DOI: https://doi.org/10.12681/χπ.1426
Λέξεις-κλειδιά:
Κριτική και Θεσμική Παιδαγωγική Αρχιτεκτονική του κτιρίου Σχολείο της Κοινότητας αποσχολειοποίηση συμμετοχικός σχεδιασμός χώρος και χρόνος
Χαράλαμπος Μπαλτάς (Charalambos Baltas)
Περίληψη

Η εισήγηση αφορά το 35ο Δημοτικό Σχολείο στη γειτονιά των Εξαρχείων, την αποσχολειοποίηση [deschooling], το σχολείο της κοινότητας, το συμμετοχικό σχεδιασμό των παιδιών, την αρχιτεκτονική, τα δικαιώματα του παιδιού, την πολιτειότητα, τα δίκτυα, τη δημόσια σφαίρα και την Κριτική και Θεσμική Παιδαγωγική. Οι διαδρομές στην πόλη είναι η οικειοποίηση της έννοιας της κοινότητας, οι εμπειρίες από τις αναπαραστάσεις του χώρου, η σύνδεση των χώρων με το χρόνο (λογοτεχνικό, ιστορικό, μουσικό, επιστημονικό) και το ανοιχτό εργαστήρι φυσικών και κοινωνικών επιστημών. Οι παιδαγωγικές προσεγγίσεις της αρχιτεκτονικής του κτιρίου μέχρι πρόσφατα αφορούσαν μόνο το κτίριο με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του. Όμως σήμερα είμαστε αντιμέτωποι με την μετάβαση από την παιδαγωγική της τάξης στην παιδαγωγική της αυλής και την έξοδο στην κοινότητα. Οι κριτικές παιδαγωγικές αντιλήψεις του μετασχηματισμού του χώρου και η δυνατότητα οικειοποίησης της κοινότητας, είναι αυτά που καθοδηγούν το πεδίο δράσης μας για να βγούμε έξω από το σχολείο, μέσα από την αποσχολειοποίηση, δουλεύοντας το τρίπτυχο τάξη – αυλή – κοινότητα.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΙΙ & ΙΙΙ Η πολυτροπική τομή χώρων εκπαίδευσης και πόλης & Η πόλη ως περιβάλλον μάθησης και αγωγής

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης.

Άρθρα που δημοσιεύονται διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Οι συγγραφείς μπορούν να καταθέσουν το άρθρο σε ιδρυματικό ή άλλο αποθετήριο ή/και να το δημοσιεύσουν σε άλλη έκδοση, με υποχρεωτική την αναφορά πρώτης δημοσίευσης στα πρακτικά.

Οι συγγραφείς ενθαρρύνονται να καταθέσουν σε αποθετήριο ή να δημοσιεύσουν την εργασία τους στο διαδίκτυο πριν ή κατά τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησής της.

Βιογραφικό Συγγραφέα
Χαράλαμπος Μπαλτάς (Charalambos Baltas)

Δάσκαλος, 35ο Δημοτικό Σχολείο Αθηνών, μέλος της παιδαγωγικής ομάδας «το Σκασιαρχείο»

Αναφορές
Agamben, G. (2007). Η κοινότητα που έρχεται. Αθήνα: Ίνδικτος.
Cutting, G. (2006). Φουκώ. Αθήνα: Εκδόσεις «Το Βήμα», Ελληνικά Γράμματα.
Day, J. F. R. (2008). Το τέλος της ηγεμονίας. Αναρχικές τάσεις στα Νεότατα Κοινωνικά Κινήματα. Αθήνα: Ελευθεριακή Κουλτούρα.
Freire, P. (2009). Δέκα επιστολές προς εκείνους που τολμούν να διδάσκουν. Αθήνα: Επίκεντρο.
Hart, A. R. (2011). Τα παιδιά συμμετέχουν. Θεωρία και πραχτική της εμπλοκής παιδιών στην ανάπτυξη της κοινότητας και τη φροντίδα του περιβάλλοντος. Αθήνα: Επίκεντρο.
Harvey, D. (2011). Το δικαίωμα στη πόλη. Στο Κομπρεσέρ 1: 8-22.
Lefebvre, H. (1977). Δικαίωμα στη πόλη, Χώρος και πολιτική. Αθήνα: Παπαζήσης.
Le Corbusier (1987). Κείμενα για την Ελλάδα. Φωτογραφίες και σχέδια. Αθήνα: Άγρα.
Renaut, Al. (2007). Το τέλος της αυθεντίας. Αθήνα: Πόλις.
Roberts, J. (2003). Σχετικά με τη φιλοσοφία της καθημερινής ζωής. Αθήνα: Futura.
Sontag, S. (2011). Υπό τον αστερισμό του Κρόνου: για τον Βάλτερ Μπένγιαμιν. Στο Σημειώσεις 73: 25-28.
Young, M. Ir. (2013). Η ζωή στην πόλη και η διαφορά. Στο Σημειώσεις 77: 7-35.
Ανδριάκαινα, Ελ. (2005). Παίζοντας με τα όρια, θεραπευτικές κοινότητες και χρήστες ναρκωτικών. Αθήνα: Βιβλιόραμα.
Δουζίνας, Κ. (2011). Αντίσταση και Φιλοσοφία στην κρίση. Πολιτική, ηθική και Στάση Σύνταγμα. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Καζαμίας, Δ. (1997). Στα φτωχά χρόνια της δεκαετίας του ’30. Αθήνα: Καστανιώτης.
Καλαμαράς, Π. (2009). Μορφές εδαφικής επανοικειοποίησης στον μητροπολιτικό ιστό. Στο Χουλιγκανιζατέρ, 1 (iv): 26-30.
Καρανάση, Α., Μολασιώτη, Έλ., Μπαλτάς, Χ. και Παντελιάδου, Ελ. (2014). Το σχολείο της κοινότητας. Το παράδειγμα του 35ου Δημοτικού Σχολείο Αθηνών. Στο Νέος Παιδαγωγό(πρακτικά), 3-4/5/2014: 2154-2159.
Λαντζούνη, Ευ. και Μπαλτάς, Χ. (2014). Ο ρόλος του ενδιάμεσου χώρου στην αρχιτεκτονική σχολικών κτιρίων. Το παράδειγμα του 35ου Δημοτικού Σχολείου. Στο Νέος Παιδαγωγός (πρακτικά), 3-4/5/2014: 1483-1490.
Λέφας, Χρ. (1942). Ιστορία της εκπαιδεύσεως. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων.
Λεφέβρ, Αν. (1990). Μηδενισμός και αμφισβήτηση. Αθήνα: Ύψιλον.
Μοντγκόμερυ, Π. (1998). Εκπαίδευση στο σπίτι – ένα πολυπρόσωπο φαινόμενο. Στο Νησί της Αλφαβήτου 4: 21-30.
Μπαλτάς, Μπ. (2007). Η παράλληλη κοινωνία: μια ουτοπική πρακτική. Στο Στίγμα 23: 78-85.
Μπαλτάς, Χ. (2010). Η λογική των δικτύων στην εκπαίδευση: πολιτειότητα, δημόσια σφαίρα, καθημερινότητα και μετασχηματισμός του καθημερινού. Στο Σύγχρονη Εκπαίδευση 162: 21-37.
Μπαλτάς, Χ. (2011). Εγγραμματισμός, πολιτειότητα και δημόσια σφαίρα: το παράδειγμα του σχολικού εντύπου «Οι φιλίες των παιδιών» (2008-2011). Στο Σύγχρονη Εκπαίδευση 165: 27-55.
Μπαλτάς, Χ. (2012). Διοίκηση και Ανταγωνιστική Παιδαγωγική: σχέσεις εξουσίας στο 35ο Δημοτικό Σχολείο (2001-2010). Στο Σύγχρονη Εκπαίδευση 168: 51-77.
Μπαλτάς, Χ. (επιμ.) (2014). Οι φιλίες των παιδιών, αναγνωστικό δ΄ και ε΄ δημοτικού. Κείμενα Π. Δημητράτος. Εικονογράφηση Ε. Παντελιάδου. Επίμετρο Γ. Κόρτσακ. Αθήνα: Σκασιαρχείο. Διαθέσιμο στο: www.skasiarxeio.wordpress.com.
Μπαλτάς, Χ. (2015). Από την τάξη στην αυλή και στην κοινότητα. Στο Παιδεία και Κοινωνία 96: 5-6.
Μπλοχ, Έ. (1995). Η αρχή της ελπίδας: τρία αποσπάσματα. Στο Ουτοπία 17: 92-94.
Παγώνη, Μ. (επιμ.) (2007). Celestin Freinet. Στο Σύγχρονα Θέματα 99. Αθήνα: Νήσος.
Πάλλιου, Χρ. και Παπασταύρου, Ερ. (2011). Συλλογικές πρακτικές και δημόσιος χώρος. Η περίπτωση του Δεκέμβρη. Στο Κριτική Επιστήμη και Εκπαίδευση 11: 13-30.
Παναγιωτοπούλου, Ι. (1985). Το σύγχρονο διδακτήριο – Νέες τάσεις στη διαμόρφωση του Δημοτικού Σχολείου. Στο Δημοκρατική Παιδεία (ΔΟΕ). 1Ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο (Δ.Ο.Ε), 26-29/5/1983, σ. 172-184. Αθήνα: Δ.Ο.Ε.
Πανουσάκης Χρ. (1999). Νικόλαος Μητσάκης: 1899 – 1941. Αθήνα: Μουσείο Μπενάκη Κέντρο Τεκμηρίωσης Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής.
Παπαμαύρος, Μ. (1952). Διδακτικές αρχές του σχολείου εργασίας, Είκοσι τέσσερα γράμματα στον Έλληνα δάσκαλο. Αθήνα: Δημ. Δημητράκου.
Σιάρκου, Θ. (2015). Προσεγγίσεις του ρόλου του παιδιού στον αστικό σχεδιασμό. Αθήνα: Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Σταυρίδης, Στ. (2010). Μετέωροι χώροι της ετερότητας. Αθήνα: Αλεξάνδρεια. Σταυρίδης, Στ. (2010β). Οι δρόμοι της μεγαλούπολης ως αμφισβητούμενοι χώροι. Στο Κ. Γιαννακόπουλος και Γ. Γιαννιτσώτης (επιμ.), Αμφισβητούμενοι χώροι στην πόλη. Αθήνα: Αλεξάνδρεια.
Τσουκαλά, Κ. (1985). Διδακτήριο Προσχολικής Αγωγής. Στο Δημοκρατική Παιδεία (ΔΟΕ). 1Ο Πανελλήνιο Εκπαιδευτικό Συνέδριο (Δ.Ο.Ε) 26-29/5/1983, σ. 190-197. Αθήνα: Δ.Ο.Ε.
Τσουκαλά, Κ. (2006). Παιδική αστική Εντοπία, Αρχιτεκτονική και νοητικές αναπαραστάσεις του χώρου. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Τσουκαλά, Κ. (2010). Τάσεις στη σχολική Αρχιτεκτονική. Από την παιδοκεντρική λειτουργικότητα στη μεταμοντέρνα προσέγγιση. Αθήνα: Επίκεντρο.
Τσουκαλά, Κ. (2014). Ροϊκές Χωρογραφίες και εκπαιδευτικές αναστοχαστικές αντιστίξεις. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Φρενέ, Σ. (1977). Το σχολείο του λαού. Αθήνα: Οδυσσέας.