Διαλογικότητα, εκπαίδευση, χώρος: Συμμετοχικές πρακτικές, σχεδιαστικές εκτροπές και μετασχηματιστική μάθηση

PDF
Δημοσιευμένα: Ιουλ 27, 2019
DOI: https://doi.org/10.12681/χπ.1424
Λέξεις-κλειδιά:
βιωματική συνεργατική παιδαγωγική διαλογικός χώρος ρευστός χώρος ενεργοποιημένος χώρος παιγνιώδης χώρος αστικά εργαστήρια
Κυριακή Τσουκαλά (Kyriaki Tsoukala)
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
Περίληψη

Η διαλογικότητα συναρθρώνοντας λειτουργίες κοινωνικοποίησης, μάθησης, γνώσης και ταυτότητας, συνιστά μία πολυκύμαντη προσέγγιση των διαδικασιών εκπαίδευσης και αγωγής του παιδιού. Ο ‘άλλος’ ως συγκροτητικός παράγοντας του εαυτού αποδεσμεύει μετασχηματιστικές δυνάμεις στις διαδικασίες της μάθησης και των κοινωνικών επαφών.

Τα ερωτήματα στα οποία θα επιχειρήσω να απαντήσω αφορούν στη χωρική συνθήκη διαλογικής συμπλοκής παιδιού και άλλου καθώς και στον δυναμικό και πραξιακό χαρακτήρα εγγραφής του χώρου στο πλαίσιο της διαλογικής του σχέσης με το παιδί. Γνωρίζουμε ότι η παιδαγωγική θεωρία μετατοπίστηκε τις τελευταίες δεκαετίες από την παιδοκεντρική προσέγγιση της μάθησης στο βιωματικό-πραξιακό-επικοινωνιακό μοντέλο. Το παιδί ως διαλογικό ‘υποκείμενο’ διαπερνά τα κελύφη συμπαγών στερεοτύπων και συμβάλλει στην προσπέλαση της γνώσης (του τοπίου εαυτού-άλλου-και-αντικειμένων εντός οριακών κοινωνικών σημασιών). Τι σημαίνει όμως για το χώρο, για τον σχεδιασμό, αυτή η διαλογικότητα, η πολυφωνία, η ετερογλωσσία; Mήπως μπορούμε να αρκεστούμε στα πλούσια και ποικίλα μορφικά, δομικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά του χώρου, στην πολυπλοκότητα και τον αντιστικτικό χαρακτήρα του; Μήπως, αναφερόμενοι και στις δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας, καταφύγουμε στην έννοια της ανταποκρισιμότητας ή διαδραστικότητας του χώρου; Τα παραπάνω καταγράφονται συχνά ως πολυφωνία του χώρου, αλλά απέχουν από την πολυδύναμη σημασιοδότηση που δίνει σε αυτόν τον όρο η διαλογική οπτική. Θα κτίσω την απάντησή μου στα παραπάνω ερωτήματα θεωρώντας το σχολικό κτίριο και το συγκείμενό του, την πόλη, ως ένα δίκτυο εκκρεμών διαδρομών ανάμεσα στο έσω και το έξω, με την ενδεχομενική διάνοιξη των ορίων τους και την ανάδυση μιας νέας μετασχηματιστικής μάθησης μέσα στη συνθήκη της σχεσιακής διαλογικής οντολογίας.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ ΚΕΝΤΡΙΚΩΝ ΟΜΙΛΗΤΩΝ

Οι συγγραφείς των άρθρων που δημοσιεύονται διατηρούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας επί των άρθρων τους, δίνοντας το δικαίωμα της πρώτης δημοσίευσης.

Άρθρα που δημοσιεύονται διατίθενται με άδεια Creative Commons 4.0 και σύμφωνα με την άδεια μπορούν να χρησιμοποιούνται ελεύθερα, με αναφορά στο/στη συγγραφέα και στην πρώτη δημοσίευση για μη κερδοσκοπικούς σκοπούς.

Οι συγγραφείς μπορούν να καταθέσουν το άρθρο σε ιδρυματικό ή άλλο αποθετήριο ή/και να το δημοσιεύσουν σε άλλη έκδοση, με υποχρεωτική την αναφορά πρώτης δημοσίευσης στα πρακτικά.

Οι συγγραφείς ενθαρρύνονται να καταθέσουν σε αποθετήριο ή να δημοσιεύσουν την εργασία τους στο διαδίκτυο πριν ή κατά τη διαδικασία υποβολής και αξιολόγησής της.

Βιογραφικό Συγγραφέα
Κυριακή Τσουκαλά (Kyriaki Tsoukala), ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΑΠΘ

ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ

Αναφορές
Holquist, M. (2014). Διαλογικότητα. Ο Μπαχτίν και ο κόσμος του. Μτφρ. Ι. Σταματάκη. Αθήνα: Gütenberg.
Shallcross, T. et al. (2009). Δημιουργώντας βιώσιμα σχολικά περιβάλλοντα. Μτφρ. Α. Ελευθερίου, Εισαγωγή-Επιμ.: Κ. Ταμουτσέλη. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Simmel, G., Ritter, J. και Gombrich, E. H. (2004). Το τοπίο. Μτφρ. Γ. Σαγκριώτη, Λ. Αναγνώστου και Ν. Δασκαλοθανάση, Επιμ. Δ. Καββαθά. Αθήνα: Ποταμός.
Vygotsky, L. (1993/1934). Σκέψη και Γλώσσα. Μτφρ. Α. Ρόδη. Αθήνα: Γνώση.
Vygotsky, L. (1997/1934). Νους και Κοινωνία. Μτφρ. Α. Μπίμπου και Στ. Βοσνιάδου. Αθήνα: Gutenberg.
Μπακιρτζής, Ν. Κ. (1996). Η Δυναμική της Αλληλεπίδρασης στην Επικοινωνία. Κριτική Παρουσίαση της Συμβολής των Kurt Lewin, Jacob Moreno και Carl Rogers. Αθήνα: Gutenberg.
Μπακιρτζής, Κ. (2004). Επικοινωνία και Αγωγή. Αθήνα: Gütenberg.
Μπαρτσίδης, Μ. (επιμ.) (2015). Διατομικότητα. Κείμενα για μία οντολογία της σχέσης. Μτφρ. Λ. Μάνο-Χρηστίδη, Εισαγωγή: Μ. Μπαρτσίδης. Αθήνα: Νήσος.
Μπαχτίν, Μ. (2000). Ζητήματα της Ποιητικής του Ντοστογιέφσκι (1929). Μτφρ. Α. Ιωαννίδου, Επιμ.: Β. Χατζηβασιλείου, Εισαγωγή: Δ. Τζιόβας. Αθήνα: Πόλις.
Πολυχρονόπουλος, Δ. (2006). Το κενό ως τόπος. Στο ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ 55: 56-59.
Τσουκαλά, Κ. (2000). Τάσεις στη σχολική αρχιτεκτονική. Από την παιδοκεντρική λειτουργικότητα στη μεταμοντέρνα προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Τσουκαλά, Κ. (2015). Ροϊκές χωρογραφίες και εκπαιδευτικές αναστοχαστικές αντιστίξεις. Θεσσαλονίκη: Επίκεντρο.
Φράγκος, Χρ. (1983). Βασικές Παιδαγωγικές Θέσεις. Αθήνα: Gutenberg.
Χουιζίνγκα, Γ. (2010). Ο Άνθρωπος και το Παιχνίδι (Homo Ludens). Μτφρ. Γ. Λυκιαρδόπουλος και Στ. Ροζάνης. Αθήνα: Γνώση.
Blundell J., P. (2000). Günter Behnisch. Basel: Studio Paperback.
Bosch, R. (2013). Designing for a better world starts at school: Rosan Bosch at TEDxIndianapolis. Διαθέσιμο στο: www.youtube.com/watch?v=q5mpEa_VZo (Ανακτήθηκε: 17/11/2013).
Chevalier, E. (éd.) (1993). L’Enfant et la ville. Paris: Syros.
Emerson, C. (1983). The outer word and inner speech: Bakhtin, Vygotsky and the internalization of language. Στο Critical Inquiry 10: 245-264.
Freinet, C. (1968). Essai de Psychologie sensible I. Acquisition des techniques de vie constructives. Neuchâtel: Delachaux et Niestlé.
Hertzberger, H. (2008). Space and Learning. Lessons in Architecture 3. Rotterdam: 010 Publishers.
Karsten, L., Bongertman, Th., Haan, G. et al. (1995). Building Identities-Gender Perspectives on Children and Urban Space, Concluding Report. Amsterdam: Univerity of Amsterdam, Department of Human Geography.
Lefaivre, L. + Döll ab (2007). Ground-Up City. Play as a Design Tool. Rotterdam: 010 Publishers.
Miralles, E. (2005). Escuela de Musica de Hamburgo. Στο El Croquis, Enric Miralles + Bendetta Tagliabue 1995-2000, 100-101, σ. 238-67.
Piaget, J. (1947). La représentation de l’espace chez l’enfant. Paris: P.U.F.
Piaton, G. (1974). La Pensée pédagogique de Célestin Freinet. Toulouse: Privat.
Pesic, J. και Baucal, A. (1996). Vygotsky and Psychoanalysis. Στο Journal of Russian and East European Psychology 1: 33-39.
Tsoukala, K. (1994). Perception de l’espace scolaire par les écoliers, étude comparative,
pédagogie formelle, pédagogie Freinet. Στο P. Clanché, E. Debarbieux, J. Testanière, La pédagogie Freinet. Mises à jours et perspectives, σ. 361-70. Bordeaux: Pressae Universitaires de Bordeaux.
Tsoukala, K. (2007). Les territoires urbains de l’enfant. Paris: L’Harmattan.
Ulmann, J. (1982). La pensée éducative contemporaine. Paris: Vrin.