Παιδί και τοπίο. Eνα βιωματικό παιχνίδι


Δημοσιευμένα: Ιουλ 27, 2019
Λέξεις-κλειδιά:
παιδί τοπίο παιχνίδι βίωμα αρχιτεκτονική παιδαγωγική ψυχολογία γεωγραφία
Ρένια Χατζηγεωργίου (Renia Chatzigeorgiou)
http://orcid.org/0000-0002-1485-4360
Περίληψη

Το ερευνητικό ερώτημα της παρούσας εργασίας με τίτλο «παιδί και τοπίο. ένα βιωματικό παιχνίδι» συμπυκνώνεται στην αναζήτηση των προσεγγίσεων μέσω των οποίων μπορούν να συσχετιστούν ο σχεδιασμός υπαίθριων χώρων για παιδιά με την εύρεση της παιδαγωγικής ποιότητας και αξίας του τοπίου. Στόχο της μελέτης αποτελεί η δημιουργία ενός νέου τόπου συζήτησης και εμπλοκής των επιστημών της Αρχιτεκτονικής Τοπίου, της Παιδαγωγικής, της Ψυχολογίας και της Γεωγραφίας εκκινώντας έτσι μία νέα σχέση όπου η κάθε επιστημονική περιοχή ξεπερνά τα όριά της και μετακινείται εντός της άλλης. Οι δύο κύριες έννοιες της εργασίας είναι το παιδί και το τοπίο, τις οποίες συνθέτει και περιπλέκει αναζητώντας μία νέα σχέση μεταξύ τους που δε βασίζεται στην ιεραρχία ή την κατοχή.

Η δομή της έρευνας ξεκινά με μία βιβλιογραφική διερεύνηση και συνεχίζει με τη βιωματική αφήγηση σύγχρονων εφαρμοσμένων παραδειγμάτων χώρων για παιδιά. Το εργαλείο της δομής και της οργάνωσης αυτής της αναζήτησης εντός των παραδειγμάτων αλλά και μεταξύ των εννοιών και των θεωριών αποτέλεσε το παιχνίδι. Η μεθοδολογία, το παράλληλο ταξίδι αυτής της εργασίας και η ραχοκοκαλιά της είναι το βίωμα. Το παιδί και το τοπίο αναλύονται μέσω του βιώματος που αποτυπώνεται στον ακαδημαϊκό-θεωρητικό και στον «πραγματικό» χώρο.

Λεπτομέρειες άρθρου
  • Ενότητα
  • ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΙΙ & ΙΙΙ Η πολυτροπική τομή χώρων εκπαίδευσης και πόλης & Η πόλη ως περιβάλλον μάθησης και αγωγής
Αναφορές
Ariès, P. (1990). Αιώνες παιδικής ηλικίας. Μτφρ. Γ. Αναστοπούλου. Αθήνα: Γλάρος.
Ανανιάδου - Τζημοπούλου, Μ. (1997). Αρχιτεκτονική Τοπίου. Σχεδιασμός Αστικών Χώρων. Κριτική και Θεωρία. Σύγχρονες τάσεις σχεδιασμού τοπίου. Θεσσαλονίκη: Ζήτη.
Ανθούλιας, Τ. (επιμ.) (1999). Ζαν Πιαζέ: Ψυχολογία και Παιδαγωγική. Αθήνα: Λιβάνη.
Αυγητίδου, Σ. (επιμ.) (2001). Το παιχνίδι: Σύγχρονες Ερευνητικές και ∆ιδακτικές Προσεγγίσεις, σ. 365-390. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Βογιατζής, Γ. Α. (2001). Το Παιδικό βίωμα του Γιάννη Ρίτσου στο έργο του Ρέθυμνο. ∆ιδακτορική ∆ιατριβή. Πανεπιστήμιο Κρήτης, Σχολή Επιστημών της Αγωγής.
Γερμανός, ∆. (2002). Οι τοίχοι της γνώσης. Σχολικός χώρος και Εκπαίδευση. Αθήνα: Gutenberg.
Γερμανός, ∆. (2004). Το παιχνίδι, μια άλλη προσέγγιση της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Στο Π. Χατζηκαμάρη και Μ. Κοκκίδου (επιμ.), Το παιχνίδι στην εκπαιδευτική διαδικασία. Θεσσαλονίκη: University Studio Press.
Γερμανός, ∆. (2010). Ο παιδαγωγικός ανασχεδιασμός του σχολικού χώρου: μία μέθοδος αναβάθμισης του εκπαιδευτικού περιβάλλοντος μέσα από αλλαγές στο χώρο, σ. 21-54. Θεσσαλονίκη: ΑΠΘ/University Studio Press.
Γερμανός, ∆. και Τσουκαλά, Κ. (2000). Από την αντίληψη του χώρου στο σχεδιασμό. Επεμβάσεις στους υπαίθριους χώρους της Θέρμης με στόχο τη δημιουργία κατάλληλου περιβάλλοντος για εφήβους. Στο Κ. Τσουκαλά (επιμ.), Αρχιτεκτονική, παιδί και αγωγή, σ. 72. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
Γιουνγκ, Γ. Κ. (2004). Το πνεύμα στον άνθρωπο, την τέχνη και τη λογοτεχνία. Αθήνα: Ιάμβλιχος.
Γκίκας, Γ. (1987). Φιλοσοφικό Λεξικό. Αθήνα: Φελέκη.
Γουργιώτου, Έ. (2007). Η εκπαίδευση των μικρών παιδιών στην παγκόσμια κοινωνία: Ζητήματα αναλυτικών προγραμμάτων. Στο Επιθεώρηση Εκπαιδευτικών Θεμάτων, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σ. 182-189.
∆αφέρμου, Χ., Κουλούρη, Π. και Μπασαγιάννη, Ε., (2006). Oδηγός Nηπιαγωγού. Eκπαιδευτικοί σχεδιασμοί. ∆ημιουργικά περιβάλλοντα μάθησης. Αθήνα: Οργανισμός Εκδόσεως ∆ιδακτικών Βιβλίων.
∆ημητράκος, ∆. (1964). Μέγα Λεξικόν Όλης Της Ελληνικής Γλώσσης, σ. 5392. Αθήνα: ∆ομή.
Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (2010). Κύρωση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης του Τοπίου. Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Τόμος ΦΕΚ Α/30/25.2.2010, Άρθρο 1, Ν. 3827.
Θεοδωρακόπουλος, Ν. (1966). Τα Σύγχρονα Φιλοσοφικά Ρεύματα. Α' επιμ. Αθήνα: Εστία.
Κατσαβουνίδου, Γ. (2012). Το παιδί, η πόλη, το παιχνίδι. Μια πολυφωνική βιογραφία. ∆ιδακτορική ∆ιατριβή. Βόλος: Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Πολυτεχνική Σχολή, Τμήμα Αρχιτεκτόνων.
Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας (2015). Η Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα. [Ηλεκτρονικό] ∆ιαθέσιμο στο: http://www.greek- language.gr/greekLang/modern_greek/tools/lexica/triantafyllides/search.html?lq=%CF %80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%AF&dq=. (Ανακτήθηκε: 25/4/2015).
Κιτσαράς, Γ. (2001). Προσχολική Παιδαγωγική. Αθήνα: Γνώση.
Μακρυνιώτη, ∆. (1997). Παιδική Ηλικία. Αθήνα: Νήσος.
Μαλικιώση-Λοΐζου, Μ. (1993). Ο ρόλος του φυσικού και κοινωνικού σχολικού περιβάλλοντος στη διαμόρφωση της προσωπικότητας του παιδιού. Τεύχος 67. Αθήνα: Νέα Παιδεία.
Μαρκάκης, Ν. (2008). Αν αγαπάτε τα παιδιά σας, αγαπήστε πρώτα τον εαυτό σας. Αθήνα: Άγκυρα.
Ματσαγγούρας, Η. (2003). Η σχολική τάξη. Αθήνα: Γρηγόρης.
Μπότσογλου, Κ. (2001). Η παιδαγωγική ποότητα των υπαίθριων χώρων παιχνιδιού. Στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (2003). Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: https://docs.google.com/file/d/0BxM0yUGj01rDYTViMjNhODQtNTI4Zi00ZmY3LW FkYjgtM2E2NzA4YWQ0MzQ3/edit?ddrp=1&pli=1&hl=el#. (Ανακτήθηκε: 28/3/2015).
Παπαδιονυσίου, Α. (2014). Εξετάζοντας το παιχνίδι των παιδιών κατά τη διάρκεια του διαλείμματος σε ένα Νηπιαγωγείο. Η περίπτωση του παραδοσιακού παιχνιδιού. Πάτρα: Πανεπιστήμιο Πατρών, Μεταπτυχιακή εργασία.
Παρασκευόπουλος, Ι. (1985). Εξελικτική Ψυχολογία. Αθήνα: Ιδιωτική Έκδοση.
Παρασκευόπουλος, Ι. (1990). Εξελικτική ψυχολογία. Τόμος 4. Εφηβική ηλικία. Αθήνα: Ιδιωτική Έκδοση.
Πατέσκος, Κ. (1993). Ο σχεδιασμός της πλατείας και η αρχιτεκτονική της πόλης. Τορίνο: Doumanis Orestis.
Πατέστος, Κ. (2001). Το Κιβώτιο του Μοντέρνου. Κείμενα για την Αρχιτεκτονική. Αθήνα: Καστανιώτης.
Πικιώνης, ∆., (χ.χ.). Εικαστικόν. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.eikastikon.gr/arxitektoniki/pikionis/txt_cv_self.html.
(Ανακτήθηκε: 3/5/2015).
Σημαιοφορίδης, Γ. (2005). ∆ιελεύσεις. Αθήνα: Metapolis Press.
Συλλογικό. (1967). Μεγάλη Παιδαγωγική Εγκυκλοπαίδεια. 19 επιμ. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.
Ταμουτσέλη, Κ. (1997). Φυσικό Τοπίο - Αγωγή και παιδί προσχολικής ηλικίας. Θεσσαλονίκη: ∆ιδακτορική ∆ιατριβή. ΑΠΘ.
Τερζόγλου, Ν. Ί. (2014). Εννοιολογικές ∆ιαστάσεις του Χώρου στη Θεωρητική Παραγωγή της Κυριακής Τσουκαλά. Στο Κ.Τσουκαλά (επιμ.), Ροϊκές χωρογραφές και εκπαιδευτικές αναστοχαστικές αντιστίξεις, σ. 11-22. Αθήνα: Επίκεντρο.
Τσεβρένη, Ί. (2008). Η Πόλη Μέσα Από Τα Μάτια Των Παιδιών: Προσεγγίζοντας Το Συμμετοχικό Σχεδιασμό Του Χώρου Μέσα Από Μία Εναλλακτική Θεώρηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης. Αθήνα: ∆ιδακτορική ∆ιατριβή, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο.
Τσουκαλά, Κ. (1998). Τάσεις στη σχολική αρχιτεκτονική. Από την παιδοκεντρική λειτουργικότητα στη μεταμοντέρνα προσέγγιση. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
Τσουκαλά, Κ. (2000). Αρχιτεκτονική παιδί και αγωγή. Β' επιμ. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
Τσουκαλά, Κ. (2006). Παιδική αστική εντοπία. Αρχιτεκτονική και Νοητικές Αναπαραστάσεις του Χώρου. Αθήνα: Τυπωθήτω.
Τσουκαλά, Κ. (2014). Ροϊκές χωρογραφίες και εκπαιδευτικές αναστοχαστικές αντιστίξεις. Αθήνα: Επίκεντρο.
Υπουργείο Εσωτερικών (2009). Καθορισμός των προϋποθέσεων και των τεχνικών προδιαγραφών για την κατασκευή και τη λειτουργία των παιδικών χαρών των ∆ήμων και των Κοινοτήτων, τα όργανα και η διαδικασία αδειοδότησης και ελέγχου τους, τη
διαδικασία συντήρησης αυτών, καθώς και κάθε άλλη... Αθήνα: ΦΕΚ 931/Β ́/ 18.5.2009.
architekturfuerkinder (2013). http://architekturfuerkinder.ch/. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://architekturfuerkinder.ch/index.php?/pioniere/mitsuru-senda/. (Ανακτήθηκε: 15/03/2015).
BASE (2014). The BASE. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.baseland.fr/en/urban-parks/lyon-clos-layat. (Ανακτήθηκε: 5/4/2015).
Bengtsson, A. (1970). Environmental Planning for Childen’s Play. New York: Praeger Publishers.
Bouzit, M. και Loubier, S. (2004). Combining Prospective and Participatory Approaches for Scenarios Development at River Basin Level. Aqua Terra, France, Project no. 505428.
Brown, J. R. (2015). http://landscapearchitecturemagazine.org/. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: https://landscapearchitecturemagazine.org/2015/05/12/just-add- nature/#more-7389. (Ανακτήθηκε: 1/6/2015).
BSI (1997). Boston Schoolyard Initiative. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.schoolyards.org/projects.completed.php. (Ανακτήθηκε: 2/6/2015).
Cavallo, D. (1981). Muscles and Morals-Organized Playgrounds and Urban Reform 1880-1920. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Clifford, J. (1986). Introduction: Partial truths. Στο The poetics and Politics of Ethnography. Berkley: University of California Press.
designboom, 2011. designboom architecture. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: https://www.designboom.com/architecture/tezuka-architects-ring-around-a-tree/. (Ανακτήθηκε: 22/5/2015).
Dodge, D. και Colker, L. (1998). The Creative Curriculum for early childhood. Washington D.C.: Teaching Strategies Inc..
Dwyer, J. (2013). New York Times. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.nytimes.com/2013/12/18/nyregion/in-a-brooklyn-park-design-movable- parts-at-play.html. (Ανακτήθηκε: 2/5/2015).
Early Childhood Education and Care (2015). Organisation for Economic Co-operation and Development. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.oecd.org/education/school/earlychildhoodeducationandcare.htm. (Ανακτήθηκε: 15/3/2015).
Frost, J. L. (2010). A History of Play and Play Environments: Toward a Contemporary Child-Saving Movement. New York: Routledge.
Georgieva, Y. (2015). landscape architects NETWORK. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://landarchs.com/how-clos-layat-park-is-bringing-biodiversity-back-to-the-city/. (Ανακτήθηκε: 13/6/2015).
Green Gravity (2010). Green Gravity Ltd. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.gravitygreen.com/works/institutional#yi-zhong-de-sheng-secondary-school (Ανακτήθηκε: 23/5/2015).
Haraway, D. (1990). Primate Visions: Gender, Race, and Nature in the World of Modern Science. London: Routledge.
Hart, H., Burts, C. και Charlesworth, R. (1997). Integrated Curriculum and Developmentally Appropriate Practice: Birth to Age Eight. New York: State University of New York.
Hart, R. (1979). Children's Experience of Place. New York: Irvington.
Hendricks, B. (2001). Designing for Play. Hants: Ashgate Publishing Ltd.
Holloway, S. και Valentine, G. (2000). Children's Geographies; New Social Studies of Childhood. London and New York: Routledge.
Jacobs, J. (1961). The Death and life of Great American Cities. New York: Vintage.
Johnson, P. (2012). PlayScapes. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.play- scapes.com/play-design/contemporary-design/monster-footprints-playground-mad- architects-shenzhen-china-2009/. (Ανακτήθηκε: 2/5/2015).
kmdg (2013). Klopfer Martin Design Group. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.klopfermartin.com/schoolyard-initiative/. (Ανακτήθηκε: 26/5/2015).
Koizumi, M. (1998). Netplayworks. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.netplayworks.com/NetPlayWorks/Projects/Pages/Mt._Fuji_Childrens_Worl d.html#2. (Ανακτήθηκε: 15/4/2015).
Kolb, A. Y. (2005). Journals, primary sources and books. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.jstor.org/stable/40214287. (Ανακτήθηκε: 20/3/2015).
Krier, R., 1991. Urban Space. London: Academy Editions.
Labarre, S. (2012). Fast Company. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.fastcodesign.com/1665867/school-without-walls-fosters-a-free-wheeling- theory-of-learning#6. (Ανακτήθηκε: 12/5/2015).
LAN (2015). landscapearchitects NETWORK. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://landarchs.com/how-yi-zhong-de-sheng-secondary-school-mixes-play-with- learning/. (Ανακτήθηκε: 30/4/2015).
landezine (2009). Landscape Architecture Works. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.landezine.com/index.php/2009/07/buga-05-playground/. (Ανακτήθηκε: 3/4/ 2015).
landezine (2010). Landscape Architecture Works. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.landezine.com/index.php/2010/11/urban-park-playground-by-rehwaldt- landscape-architecture/. (Ανακτήθηκε: 15/3/2015).
Lefaivre, L. (1999). Aldo van Eyck, humanist rebel: inbetweeing [sic] in a post-war world. Rotterdam: 010 Publishers.
Lefebvre, H. (1991). The production of space. Oxford, UK: Blackwell.
Lynch, K. (1977). Growing up in Cities. Massachussets: The M.I.T. Press.
Lynch, K. (1995) (1985). Reconsidering the Image of the City. Στο T. Banerjee και M. Southworth (επιμ.), City Sense and City Design: Writings and and Projects of Kevin Lynch. Cambridge: MIT Press.
Lynch, K. και Rodwin, L. (1995) (1958). A Theory of Urban Form. Στο T. Banerjee και M. Southworth, (επιμ.), City Sense and City Design: Writings and Projects of Kevin Lynch, σ. 359. Cambridge: MIT Press.
MAD Architects (2010). mad. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.i- mad.com/post-art/monsters-footprint/. (Ανακτήθηκε: 2/5/2015).
McAfee, M. (2010). CNN. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://edition.cnn.com/interactive/2014/07/living/cnn10-better-by-design/. (Ανακτήθηκε: 20/3/2015).
Meckley, A. (2002). Observing children’s play: Mindful methods. Στο International Toy Research Association 12, Αύγουστος.
Moore, R. (1986). Childhood's Domain: Play and Place in Child Development. London: Croom Helm.
Mumford, L. (1961). The City in History. London: Secker and Warburg.
Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights (1999). United Nations. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: https://treaties.un.org/doc/publication/UNTS/V olume%201577/v1577.pdf. (Ανακτήθηκε: 11/4/2015).
Piaget, J. (1928). Judgement and Reasoning in the Child. London: Kegan Paul.
Piaget, J. (1951). Play, dreams and imagination in childhood. New York: Norton.
Piaget, J. (1955). The Construction of Reality in the Child. London: Routledge and Kegal Paul LTD.
Plaisance, E. και Rayna, S. (2004). L’ enseignement de l’ oral: enjeux et évolution. Στο Comment enseigner l’ oral à l’ école, σ. 11-38. Paris: éditions Hatier.
Quirk, V. (2012). Archdaily. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.archdaily.com/297941/meet-the-artist-behind-those-amazing-hand-knitted- playgrounds/. (Ανακτήθηκε: 13/4/2015).
Rainer Schmidt (2005). Rainer Schmidt Landschaftarchitekten. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.rainerschmidt.com/en/parks/bundesgartenschau-2005/. (Ανακτήθηκε: 2/4/2015).
Rehwaldt Landschaftsarchitekten (2004). Rehwaldt Landschaftsarchitekten. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.rehwaldt.de/projekt.php?lang=en&proj=BUG. (Ανακτήθηκε: 3/4/2015).
Rimbach, D. (2010). ABA Fachverband. Offene Arbeit mit Kindern und Jugendlichen e.V.. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.aba- fachverband.org/index.php?id=1319. (Ανακτήθηκε: 5/3/2015).
Rohane, K. P. (1992). Behavior-based design concepts for comprehensive school playgrounds: a review of playground design evolution. Στο M. Matthews (επιμ.), Making Sense of Place: Children's Understanding of Large Scale Environments, σ. 222. Herdfordshire: Harvester Wheatsheaf.
Saracho, O. και S. B. (1998). Play in early childhood education, in Multiple perspectives on play in early childhood education. New York: State University of New York.
Savva, G. (2010). Dimensions of loneliness expressed in children's drawings: An exploratory study. Thessaloniki: University of Ioannina.
Schuler, D. και Namioka, A. (1993). Participatory Design-Principles and Practices. Hillsdale (NJ): Lawrence Erlbaum Associates.
Sharon Gamson Danks (2015). ASLA. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.asla.org/2012awards/147.html. (Ανακτήθηκε: 12/5/2015).
Singer, D. και Revenson, T. (1996). A Piaget Primer: How a Child Thinks. New York: Plume.
Solberg, A. (1996). The challenge in child research: from 'being' to 'doing'. Στο: Children in Families: Research and Policy, σ. 63-64. London: Falmer Press.
Tezuka Architects (2007). Tezuka Architects. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://www.tezuka-arch.com/english/works/edu.html. (Ανακτήθηκε: 20/5/2015).
van Eyck, A. (2008) (written 1962). The Child, the City and the Artist; an Essay on Architecture; the In-between Realm. Amsterdam: SUN.
Vittra (2015). Vittra. [Ηλεκτρονικό]. ∆ιαθέσιμο στο: http://vittra.se/english/AboutVittra/AboutVittra.aspx. (Ανακτήθηκε: 15/5/2015).
Ward, C. (1978). The Child in the City. New York: Pantheon.