Η διδασκαλία γνωστικών δεξιοτήτων διαχείρισης χρόνου σε άτομα με ήπια και βαριά αναπηρία: σχεδιασμός και υλοποίηση ενός προγράμματος παρέμβασης μεσαίας διάρκειας

Abstract

Τα άτομα με αναπηρία μετά το πέρας της φοίτησής τους σε ειδικές εκπαιδευτικές δομές συνήθως δραστηριοποιούνται σε Μονάδες Ημερήσιας Φροντίδας όπου καλλιεργούνται προεπαγγελματικές δεξιότητες με αποτέλεσμα να παραμερίζεται η διδασκαλία βασικών κοινωνικών και γνωστικών δεξιοτήτων. Ως «κοινωνικές δεξιότητες» ορίζονται οι απαραίτητες δεξιότητες για την αλληλεπίδραση του ατόμου με άλλα άτομα στο στενό αλλά και στο ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον (Smith et al. 1995), ενώ σημαντική κατηγορία αυτών αποτελούν και οι γνωστικές δεξιότητες (Gresham et al. 2001). Για τον λόγο αυτό, η εκπαίδευση των ατόμων με αναπηρία σε βασικές κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες κρίνεται απαραίτητη για τη δημιουργία ενηλίκων, ικανών να επιβιώσουν αυτόνομα στο κοινωνικό σύνολο, να δημιουργήσουν σχέσεις και να αποτελέσουν ενεργά μέλη των κοινωνιών στις οποίες διαβιούν (Δελλασούδας 2005). Σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η διδασκαλία βασικών γνωστικών δεξιοτήτων σχετικών με τη διαχείριση του χρόνου μέσα από ένα πρόγραμμα παρέμβασης μεσαίας διάρκειας σε άτομα με ήπιες και σοβαρές αναπηρίες, με απώτερο στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητας τους. Στην έρευνα συμμετείχαν, για 4 μήνες, συνολικά 13 άτομα με αναπηρία και ειδικότερα, 7 άτομα με νοητική καθυστέρηση, 3 με σύνδρομο Down, 2 με εγκεφαλική παράλυση και ένα με σύνδρομο Hurler. Από την έρευνα προέκυψε, αρχικά, η κατάκτηση της έννοιας του χρόνου (ώρα, μέρες, μήνες, εποχές) και η σύνδεση αυτής με τις καθημερινές δραστηριότητες των συμμετεχόντων, καθώς και η νοηματοδότηση σημαντικών γεγονότων της ζωής τους. Τέλος, διαπιστώθηκε ότι η διδασκαλία των εν λόγω γνωστικών δεξιοτήτων είναι απαραίτητη για τα άτομα με αναπηρία, διότι έτσι αποκτούν ικανότητες οργάνωσης, ελέγχου και αυτοδιαχείρισης που προωθούν την ανεξαρτησία και την αυτονομία τους.