Ιστορική σκέψη και ιστορικές πηγές: Πώς οι μαθητές/-τριες επεξεργάζονται τις πηγές στο μάθημα της Ιστορίας της Γ’ Γυμνασίου

Περίληψη

Το ισχύον Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών ορίζει την ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης (και ιστορικής συνείδησης) ως τον γενικό σκοπό διδασκαλίας της Ιστορίας χωρίς, ωστόσο, να προσδιορίζει λεπτομερώς τις μεθόδους για την επίτευξή του. Προϋπόθεση για τον σχεδιασμό διδακτικών προσεγγίσεων, που συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης, αποτελεί η γνώση του τρόπου με τον οποίο οι μαθητές «διαβάζουν» τις πηγές. Η διερεύνηση αυτών των τρόπων συνιστά τον σκοπό της παρούσας εργασίας.

Τα δεδομένα από τη διδακτική παρέμβαση έδειξαν ότι οι μαθητές του Πρότυπου Πειραματικού Γυμνασίου δυσκολεύτηκαν να προσδιορίσουν τον ιστορικό χρόνο και εξέτασαν τα γεγονότα ανεξάρτητα από το ιστορικό τους συγκείμενο. Επιπλέον, επικεντρώθηκαν στις όψεις των γεγονότων που έκριναν αξιόλογες και σχολίασαν τη σημασία τους βασιζόμενοι περισσότερο σε προσωπικές ερμηνείες και αναπαραστάσεις παρά στα ιστορικά τεκμήρια.

Συμπερασματικά, παρατηρήθηκε ότι οι μαθητές επεξεργάζονται τις ιστορικές πηγές με πρόχειρο και διεκπεραιωτικό τρόπο, διότι δεν είναι εξοικειωμένοι με τις διαδικασίες της επιστημονικής προσέγγισης, που οδηγεί στην ανάπτυξη της ιστορικής σκέψης. Αυτό ενδεχομένως οφείλεται στις συνήθεις πρακτικές προσπέλασης των πηγών, που περιορίζονται στην εύρεση συγκεκριμένων πληροφοριών και όχι στην ανάλυσή τους. Η σταδιακή εξοικείωση των μαθητών με τις στρατηγικές ανάγνωσης της ιστορίας, δείχνει πως η σε βάθος μελέτη των πηγών παρουσιάζει δυνατότητες καλλιέργειας της ιστορικής σκέψης.